[Photo Story] Lễ hội Khai ấn đền Trần - Nét đẹp đầu Xuân trong văn hóa Việt

Lễ hội Khai ấn đền Trần Xuân Quý Mão 2023 tổ chức từ ngày 1 đến 6/2 (tức từ ngày 11 đến 16 tháng Giêng). Trong đó, nghi lễ Khai ấn diễn ra vào giờ Tý đêm 14 rạng ngày 15 tháng Giêng với 3 nghi thức: Dâng hương, rước kiệu ấn và khai ấn tại Tiên Miếu nhà Trần (phủ Thiên Trường).  

Theo tư duy của cư dân nông nghiệp lúa nước Rằm tháng Giêng là Tết Nguyên tiêu, là tuần trăng đầu tiên của một năm. Còn giờ Tý là thời điểm chuyển giao giữa ngày cũ sang ngày mới. Với tư duy như vậy nên Lễ Khai ấn đầu xuân có ý nghĩa chấm dứt những ngày nghỉ Tết, bắt đầu công việc của một năm mới, cầu cho “Quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa”.  

Lễ hội Khai ấn đền Trần được cử hành trang nghiêm. Nghi lễ được diễn ra với các lễ rước từ các đình, đền xung quanh về dâng hương, tế tự ở đền Thượng thờ 14 vị vua Trần. Nghi lễ cũng mang ý nghĩa tri ân công đức các bậc tiên tổ, dung hòa các tôn giáo, tín ngưỡng và giáo dục truyền thống cho thế hệ con cháu. 

Ấn của đền Trần với bốn chữ “Tích phúc vô cương” là ban cho con cháu cái phúc, dạy con cháu, bách gia trăm họ phải biết giữ gìn phẩm chất đạo đức, tích phúc thật tốt, phúc đức càng dày thì được hưởng lộc càng bền vững. 

Theo các nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa, nghi lễ Khai ấn đền Trần với ý nghĩa nhân văn lớn lao là cầu mong cho thiên hạ thái bình, thịnh trị. Với giá trị này Lễ Khai ấn đền Trần đã trở thành một tập quán, một hình thức sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng đặc sắc, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương. 

Lễ hội diễn ra với nhiều hình thức sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng, tâm linh phản ánh những phong tục, tập quán, tư tưởng tình cảm của cư dân nông nghiệp lúa nước, cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình ấm no hạnh phúc.  

Về dự Lễ hội Khai ấn đền Trần đầu xuân, du khách không chỉ thoả mãn ước nguyện cầu lộc, cầu may, cầu phúc, mà còn được chiêm bái vẻ đẹp cổ kính, độc đáo của quần thể Khu di tích lịch sử – văn hoá đền Trần, suy nghĩ và tri ân một thời đại huy hoàng “võ công, văn trị” trong lịch sử dân tộc.   

Lễ hội Khai ấn đền Trần được duy trì tổ chức hàng năm không chỉ góp phần bảo tồn, phát huy những giá trị của di sản văn hóa mà còn có ý nghĩa giáo dục sâu sắc về truyền thống đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" của dân tộc cho thế hệ hôm nay và mai sau. Đây cũng là dịp để quảng bá, giới thiệu những nét đẹp về văn hóa, con người Nam Định, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh và thành phố Nam Định. 

Bài và ảnh: Mai Luân