[Photo Story] Hương thị đầu mùa

Mùa thị chín bắt đầu vào khoảng đầu tháng Bảy âm lịch, nếu tính theo lịch dương thì đây cũng là thời điểm tiết trời chuẩn bị sang thu. Trong ký ức của nhiều người, mùa thị chín luôn gắn với năm tháng tuổi thơ vùng thôn quê.

Thị thường được trồng hoặc mọc tự nhiên ở những vùng quê, ra hoa vào mùa xuân, cánh hoa nhỏ, có màu vàng xanh. Quả thị hình như cũng ẩn mình một nơi nào đó. Chỉ đến khi mùa thị chín, hương thơm của nó mới lộ ra, chẳng trốn vào đâu được nữa.

Dường như chưa thấy có loại quả nào mùi hương lại đặc biệt như thị. Không thơm “lộ liễu” như mùi mít hay sầu riêng, thị có một mùi hương dìu dịu. Mùi thơm của nó bay xa, thơm sâu khiến người ta ngây ngất, dễ chịu. Hương thơm ấy cứ quấn quýt mãi không thôi, ngửi xa chưa đủ, người ta đưa tận lên mũi hà hít cho đẫy đà, no nê.

Hương thị rủ tôi ra phố. Ở đó mùa thu không chỉ đổ mầu lên tán cây, từng góc phố, từng ánh mắt, manh áo nữ sinh, mà cả từ những gánh hàng rong. Bao thức quả bình thường đang dâng hương trên phố. Trong những thức quả, quả thị đang được người phố ưa chuộng.

Không phải để ăn mà để lấy hương thơm. Mầu thị như mầu mùa thu. Mịn như mùa thu và nhu mì như cô nữ sinh chăm học. Người bán hàng thuộc nằm lòng nhu cầu người thành phố. Thú chơi tinh tế, mùa nào thức nấy, hoa nấy. Chơi thị là một cái thú, cũng là "nhu cầu" được trở lại với những gì mộc mạc, gần gũi. Quả thị trở thành đặc sản.

Người ta đan, bện những chiếc giỏ nhỏ bằng sợi len hoặc sợi dây mềm, bỏ quả thị vào đó mà treo lên cho thơm cả nhà. Phải đến khi quả lốm đốm trứng cuốc mới bỏ ra ăn. Thịt thị vàng, thơm như mật ong, song cũng có chút xíu vị chát, tạo ấn tượng mạnh nơi vị giác.

Mùa thị luôn gợi cho ta về một ngày xưa, thời lũ trẻ con quen ra đầu ngõ hóng mẹ đi chợ về để ăn quà. Những tháng ngày khốn khó, nhưng mẹ luôn dành chút tiền mua quà cho con. Quà là chiếc kẹo vừng, chiếc bánh đa, và về mùa thu không thể thiếu những quả thị vàng óng, thơm nức mà mẹ hái trong vườn. Hay mỗi lần về thăm ngoại, bà thường hái sẵn rất nhiều thị ủ vào trong thúng, chờ gửi cho mấy đứa cháu háu ăn khi về chơi như món quà quê dân dã.

Ở nước ta, thị có hai dạng quả, gồm dạng hình tròn và hình dẹt. Khi chín thị sẽ có màu vàng óng rực rỡ, mọng nước và tỏa hương thơm ngát. Hương thơm của thị là thứ hương thơm tự nhiên rất đặc trưng, nên đi vào bất cứ nhà ai có thị chín trong nhà là biết ngay.

Cách đây ít năm, những cây thị cổ thụ ở Đồ Sơn, Hải Phòng được phong danh hiệu Cây di sản Việt Nam. Cổ thụ đáng quý biết bao, đó là niềm tự hào của cả dân làng. Những ngày này, thương lái tấp nập về đây mua thị mang lên phố bán, càng thấm thía cảnh người ta chở đồ nhà quê lên phố, chở cả những nét đáng yêu của vùng quê tôi.

Mùa thị về làm chúng ta nhớ lắm, tuổi thơ của những đứa trẻ lam lũ thôn quê, cứ mùa thu là rồng rắn nhau “họp” dưới gốc thị chờ thị rụng. Thỉnh thoảng lại có tiếng “lộp bộp”, trên nền đất là những trái thị chín đã bị vỡ nát do bị rơi từ trên cành cao, lũ con trai tinh nghịch thì cười rộn khoái trí, bọn con gái hiền lành thì xuýt xoa nuối tiếc...

Nhìn những quả thị chín mọng, tròn căng, phúng phính như má em bé được bố mẹ xếp đẹp mắt trong những cái giỏ, cái đĩa, khi áp má vào lớp vỏ quả mịn màng, mát rượi, hít hà mãi thứ hương thơm ngòn ngọt, khi ăn vào sẽ cảm nhận được vị thơm thanh khiết gợi ra biết bao cảm xúc.

Bây giờ, thị không còn nhiều. Trẻ con cũng chẳng mấy ai chơi thị nữa. Chỉ có các bà, các cô hoài niệm, thỉnh thoảng nhớ mua thị về thắp hương hoặc để trong nhà cho thơm, cũng như một cách để nhớ đến hương sắc tuổi thơ của mình. 

 BÍCH GIANG