[Photo Story] Hoa sen – Nét đặc trưng của “Thu Hà Nội”

Khi nói đến hoa sen, là người Việt Nam chắc hẳn ai cũng thuộc câu ca dao: “Trong đầm gì đẹp bằng sen. Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng. Nhị vàng bông trắng lá xanh. Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Trong tâm thức người Việt Nam, hoa sen ngoài vẻ đẹp tự nhiên, hương thơm hữu sắc còn có ý nghĩa gắn liền với văn hóa truyền thống dân tộc, là nền văn minh lúa nước. Hoa sen là thảo mộc tồn tại phát triển trên mọi miền đất nước, gắn bó với đời sống người dân, đặc biệt ở những vùng nông thôn.

Trong mỗi người Việt Nam, hoa sen tượng trưng cho vẻ đẹp tươi sáng, cao sang và thuần khiết. Không chỉ vậy, hoa sen có sức sống mãnh liệt đến kỳ lạ: Mọc trong bùn, sống trong nước và vươn lên dưới ánh mặt trời để nở hoa. Cây hoa sen tượng trưng cho bản tính tự thích nghi, thân thiện, phong thái tao nhã tinh thần vươn dậy trong mọi hoàn cảnh. Là loài cây có sức sống mãnh liệt qua năm này tháng khác, từng búp sen đâm chồi vươn lên từ bùn đất để bung nở, tỏa hương khoe sắc. Có lẽ cũng vì vậy mà sức sống mãnh liệt và vẻ đẹp của sen được xem như tượng trưng cho cốt cách con người và dân tộc Việt Nam, luôn giữ mình trong sạch giữa chốn bùn nhơ. Cứ như thế, hình ảnh hoa sen đã trở thành nguồn cảm hứng cho những sáng tạo nghệ thuật, lưu giữ lại kỷ niệm của rất nhiều người con Hà thành và quan trọng hơn là để hoa sen không mai một trong đời sống. 

Không chỉ xuất hiện trong đời sống thường ngày, hoa sen còn giữ một vị trí đặc biệt trong đời sống tinh thần, tín ngưỡng của người Á Đông. Mang ý nghĩa tốt đẹp về đạo đức, trí tuệ của những người tu Phật, hoa sen cũng là hình ảnh mà con người có thể nhìn vào để cảm nhận sự bình yên giữa những bon chen của cuộc sống thường ngày.

Cho đến nay, sen cũng đã xuất hiện với nhiều giống loại khác nhau, mỗi dáng hình, mỗi sắc màu lại chứa đựng những nét đẹp riêng, thế nhưng dù ở sắc trắng tinh khôi hay ửng hồng e ấp, sen vẫn luôn mang trong mình một cảm thức thẩm mỹ riêng như thế, nhẹ nhàng mà bình dị, thoang thoảng mà vương vấn mãi trong tâm trí không thôi… Những cánh hoa mộc mạc, thanh thuần, tinh khiết ôm ấp lấy nhau bung toả hương dịu nhẹ, lá xanh bông trắng chen nhuỵ vàng, là hiện thân của một đạo lí sống của con người ở đời: dù ở gần bùn nhưng lại chẳng hôi tanh mùi bùn, dù ở những điều kiện bất như ý nhưng luôn thích nghi để tìm thấy giá trị của chính bản thân mình…

Trong Phật giáo, hoa sen tượng trưng cho sự thanh tịnh nơi tâm linh. Vậy nên hoa thường được dùng để dâng lên thờ cúng. Chính vì vậy mà sen được coi là biểu tượng của đức hạnh, sự từ bi và trí tuệ của con người. Một tâm hồn thanh khiết, phẩm chất thánh thiện và sự tinh khôi. Hơn nữa, theo Phật giáo sen còn đại diện cho những con người có tấm lòng yêu thương cao cả, sự nhân ái, khoan dung và độ lượng.

Sen nở vào nhiều thời điểm trong năm. Nhưng, ở miền Bắc, mùa sen nở bắt đầu từ khoảng giữa tháng 3 đến hết tháng 9. Tuy nhiên, thời điểm sen nở rộ và đẹp nhất lại trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 8. Cuối tháng 8 cũng là khoảng thời gian tiết trời khu vực miền Bắc nói chung và Hà Nội nói riêng chuyển sang Thu.

Từ tháng 8 đến cuối mùa thu, Hà Nội điệu đà với màu áo mới, màu áo của sự tinh khôi, lãng mạn và sâu lắng. Tiết trời từ dịu nhẹ chuyển sang se se lạnh, bầu trời vẫn trong xanh với những vạt nắng ngả vàng phủ kín khoảng thềm tạo bức trang mùa thu đẹp đến nao lòng.

Vào những ngày này, rong ruổi trên những cung đường Hà Nội thật không khó để bắt gặp những chiếc xe chở đầy ắp hoa, nào là hoa hồng, hoa sen, hoa đồng tiền, cúc họa mi,... chở trên đó là cả mùa thu Hà Nội. Hình ảnh này đối với mỗi người nó không chỉ đơn thuần là hoạt động mua bán của người lao động mà hơn cả thế nó chứa đựng một bầu trời tuổi thơ, là nét đẹp văn hóa đặc trưng của mảnh đất Hà thành. Những gánh hoa đủ sắc màu bung nở trong tiết trời vào thu, được sưởi ấm bởi những tia nắng dịu nhẹ và tắm mát thêm tinh khôi bằng những cơn mưa rào bất chợt như một mảnh ghép trong bức tranh đầy màu sắc của phố phường Hà Nội lúc thu về. (Ảnh: Nam Nguyễn).

Người ‘Hà thành’ có thú chơi sen, thưởng thức hương thơm, ngắm hoa sen trong nhà mình. Còn gì đẹp bằng trong một phòng khách sang trọng, ấm cúng, có một lọ hoa sen dịu dàng, hương thơm lan tỏa quyến rũ. Hoa sen không rực rỡ như nhiều loài hoa khác, nó có nét đẹp thanh tao, giản dị, hương thơm nhẹ nhàng. Ta có cảm giác như đang lạc giữa những ngôi chùa cổ kính đâu đó, thoang thoảng mùi trầm hương quyện với hương sen tinh khiết, thi thoảng tiếng chuông chùa ngân vang rồi rơi vào không gian tĩnh lặng.

Từ mờ sáng, hoa sen từng bó lớn, bó nhỏ được chuyên chở bằng quang gánh, xe đạp, xe máy đổ về các chợ đầu mối rồi tỏa đi khắp phố phường. Đi trên đường ta dễ bắt gặp những chiếc xe đạp cũ kỹ đằng sau đèo một rổ hoa sen xếp từng bó gọn gàng. Sen được nâng niu, nép mình bên những tàu lá xanh ướt đẫm những hạt sương sớm. Đâu đó vài thiếu nữ dừng chân ven đường để chọn cho mình một bó hoa tươi. (Ảnh: Nam Nguyễn).

Những bàn tay mềm mại nhẹ nhàng nhấc lên, hạ xuống. Cô hàng hoa niềm nở chiều khách, mở những bó hoa còn tươi nguyên tỏa hương thơm nhẹ nhàng để khách chọn. Những cánh sen bắt đầu chúm chím hé mở để lộ những nhị vàng óng ánh. Nhiều người chơi sen, yêu sen còn cầu kỳ tìm đến tận các đầm ven hồ Tây vào mỗi sáng để được chủ đầm hái cho những bông đẹp nhất theo yêu cầu, sau đó thưởng thức tách trà nóng được ướp trong chính những bông sen do chủ nhân pha mời khách.

Đầm sen ven hồ Tây là điểm nhấn để du khách đến từ nhiều nơi có dịp chiêm ngưỡng những bông sen sắc hồng, đỏ, trắng giữa bạt ngàn màu xanh của lá lung linh trong mặt nước hồ gợn sóng. Để rồi khi ra về, họ cũng mang theo những nét đẹp của sen trong tâm trí, nét đẹp của sự thanh tao, mộc mạc, không kiêu kỳ mà quyến rũ như chính tâm hồn người Hà Nội.

BẢO HÂN