Phát triển, hoàn thiện mạng lưới thoát nước, xử lý nước thải

TMO - Tỉnh Bắc Giang tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm phát triển, hoàn thiện mạng lưới thoát nước, xử lý nước thải trước tác động của biến đổi khí hậu cũng như nguy cơ gia tăng ô nhiễm, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phát triển kinh tế-xã hội bền vững.

Trong những năm qua, Luật Quy hoạch đô thị quy định cụ thể về thoát nước và xử lý nước thải là đối tượng, nội dung của quy hoạch hạ tầng kỹ thuật đô thị, đề ra yêu cầu đối với quy hoạch đô thị phải đáp ứng nhu cầu sử dụng hạ tầng kỹ thuật chuyên ngành thoát nước và xử lý nước thải.  Luật Tài nguyên nước yêu cầu về phòng, chống ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nguồn nước. Một số luật khác như Luật Đất đai, Luật Phòng chống thiên tai, Luật Khí tượng thủy văn…đều có nội dung liên quan đến biến đổi khí hậu, quy hoạch, quản lý đô thị trong đó có quy hoạch, quản lý thoát nước và xử lý nước thải.

Quyết định số 589/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh định hướng phát triển thoát nước đô thị và khu công nghiệp Việt Nam đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2050 quy định quan điểm phát triển thoát nước bền vững góp phần bảo vệ môi trường là trách nhiệm của toàn xã hội nhằm bảo đảm thoát nước an toàn, hiệu quả, góp phần giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. 

Tỉnh Bắc Giang thuộc vùng trung du và miền núi phía Bắc, địa hình gồm 2 tiểu vùng: miền núi và trung du có đồng bằng xen kẽ. Địa hình miền núi chiếm 72% diện tích toàn tỉnh, chia cắt mạnh, phức tạp, chênh lệch về độ cao lớn, thuận lợi cho tiêu thoát nước mặt. Hệ thống tiêu thoát nước mưa tỉnh Bắc Giang tiêu ra 3 hệ thống sông chính: Sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam. 

Toàn tỉnh Bắc Giang được phân thành 5 lưu vực thoát nước mưa gồm các lưu vực sau: Vùng tiêu hệ thống thuỷ lợi sông Cầu,vùng tiêu hệ thống thủy lợi sông Sỏi, vùng tiêu hệ thống thủy lợi Cầu Sơn - Cấm Sơn, vùng tiêu hệ thống thủy lợi sông Lục Nam, vùng tiêu hệ thống thủy lợi Nam Yên Dũng. Về cơ bản trong những năm gần đây các công trình thoát nước đã đảm bảo tiêu thoát nước cho địa phương…..

Đối với hệ thống thoát nước mặt đô thị: Do nguồn lực ngân sách còn hạn chế nên hầu hết các đô thị chưa được đầu tư đúng mức, nên mới chỉ đầu tư các tuyến chính trong đô thị, các khu vực hiện trạng nội thị, trung tâm các huyện vẫn cơ bản là hệ thống thoát nước chung và nửa riêng. Các công trình đầu mối vẫn dùng chung với tiêu thoát của thủy lợi và các khu ngoại thị. Các khu đô thị mới được đầu tư xây dựng từ năm 2010, hệ thống thoát nước đã được thiết kế tách riêng nước mưa và nước thải. Mạng lưới thoát nước mưa các đô thị trên địa bàn tỉnh đã và đang được đầu tư xây dựng tuy nhiên vẫn chưa hoàn chỉnh, chưa đồng bộ.

Tỉnh Bắc Giang phân chia thành 5 lưu vực thoát nước mưa, đảm bảo nhiệm vụ thoát nước mùa mưa lũ. 

Chế độ tiêu thoát mưa tại các đô thị các đô thị trên địa bàn tỉnh cơ bản là tự chảy, riêng thành phố Bắc Giang có kết hợp bơm động lực chảy ra sông Thương, sử dụng 10 trạm bơm có tổng công suất khoảng 318.000m3/h; quá trình hình thành phát triển đô thị nhận thấy một số đô thị đã xuất hiện các điểm ngập úng cục bộ, Khu vực dân cư nông thôn hiện nay hầu như chưa có xây dựng hệ thống thoát nước mưa, chủ yếu thoát theo địa hình tự nhiên ra sông, suối, khe hoặc tự thấm.

Đối với hệ thống thoát nước thải: Hiện nay, hầu hết các đô thị chưa có nhà máy xử lý nước thải sinh hoạt; các khu dân cư hiện hữu hệ thống thoát nước thải được đi chung vào hệ thống thoát nước mưa, nước thải sau khi được xử lý sơ bộ bằng bể tự hoại của nhà dân, một số khu đô thị mới được đầu tư hệ thống thoát nước mưa và thoát nước thải riêng biệt, sau đó vẫn chảy về hệ thống thoát nước mưa.

Riêng thành phố Bắc Giang có 01 trạm xử lý nước thải tập trung tại xã Tân Tiến, công suất xử lý 10.000m3/ngđ và thị trấn Thắng, huyện Hiệp Hòa có 01 trạm xử lý nước thải tập trung tại khu dân cư số 3 thị trấn Thắng, công suất xử lý 800m3/ngđ, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu, chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu xử lý nước thải. Hiện nay trạm xử lý nước thải thải tập trung tại xã Tân Tiến đang được đầu tư, nâng công suất lên 20.000m3/ngđ, nguồn vốn vay ADB, sau khi hoàn thành sẽ đáp ứng được một phần yêu cầu xử lý nước thải trên địa bàn thành phố.

Hệ thống thoát nước khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh chưa được đầu tư, chủ yếu thoát theo địa hình tự nhiên và thoát theo hệ thống các công trình thủy lợi; một phần thẩm thấu vào đất. Các khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh chưa được đầu tư hệ thống thoát nước thải; việc thoát nước thải tại khu vực nông thôn thường chủ yếu thoát theo địa hình tự nhiên và theo hệ thống các công trình thủy lợi; một phần thẩm thấu vào đất. Do vậy, đây là nguy cơ gây ô nhiễm môi trường rất lớn.

Hiện trên địa bàn tỉnh có 03 Khu công nghiệp đã đầu tư xây dựng xong trạm xử lý nước thải tập trung, cụ thể gồm: Khu công nghiệp Đình Trám, Quang Châu và Vân Trung; 01 Khu đang trong quá trình thi công xây dựng trạm xử lý nước thải là Khu công nghiệp Song Khê - Nội Hoàng (phía Bắc). Hệ thống thoát nước được thiết kế và thi công tách riêng giữa thoát nước mưa và nước thải.

Toàn tỉnh Bắc Giang được phân thành 5 vùng tiêu theo phân vùng thủy lợi đảm bảo mục tiêu thoát nước: Vùng tiêu hệ thống thuỷ lợi sông Cầu bao gồm các huyện Tân Yên, Việt Yên, Hiệp Hòa và một phần thành phố Bắc Giang; Vùng tiêu hệ thống thủy lợi sông Sỏi gồm huyện Yên Thế và một phần huyện Tân Yên; Vùng tiêu hệ thống thủy lợi Cầu Sơn - Cấm Sơn gồm các huyện Lạng Giang, các xã phía hữu sông Lục Nam của huyện Lục Nam, huyện Yên Dũng và thành phố Bắc Giang; Vùng tiêu hệ thống thủy lợi sông Lục Nam gồm các huyện Sơn Động, Lục Ngạn, các xã phía tả sông Lục Nam của huyện Lục Nam; Vùng tiêu hệ thống thủy lợi Nam Yên Dũng gồm một phần huyện Yên Dũng, thành phố Bắc Giang, Việt Yên nằm ở phía tả sông Cầu và hữu sông Thương. 

Đối với khu vực nông thôn lựa chọn hệ thống thoát nước phù hợp với hệ thống tiêu thủy lợi và điều kiện của địa phương. Hướng thoát nước theo địa hình thực tế của khu dân cư thoát ra hệ thống kênh mương, ao hồ của địa phương. Đối với sông, suối chảy qua khu vực dân cư cần cải tạo, gia cố bờ, chống sạt lở. Đối với khu dân cư nằm bên sườn đồi, núi phải thiết kế các mương đón hướng dòng chảy trên đỉnh đồi, núi xuống, không chảy tràn qua khu dân cư.

Xử lý nước thải đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng môi trường, hạn chế nguy cơ ô nhiễm là nhiệm vụ quan trọng được UBND tỉnh quán triệt triển khai. Ảnh: BBG. 

Theo định hướng trong Quy hoạch tỉnh Bắc Giang thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn đến năm 2050, hệ thống thoát nước các đô thị được chia thành các lưu vực thoát nước bảo đảm thoát nước mưa nhanh và triệt để. Mục tiêu và các chỉ tiêu cụ thể đến năm 2030: Các đô thị phải có hệ thống thu gom, xử lý nước thải; tỷ lệ nước thải nước thải đô thị được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật đạt trên 80%. Tổng lượng nước thải sinh hoạt phát sinh của các đô thị đến năm 2030 là khoảng 174.329 m3/ngđ. Sử dụng hệ thống thoát nước riêng hoàn toàn cho các khu đô thị mới. Tại các khu dân cư thôn xóm nước thải sinh hoạt sau khi được xử lý cục bộ tại công trình được thoát chung vào hệ thống nước mưa. Hệ thống thoát nước thải hoạt động theo chế độ tự chảy.

Thời gian tới, địa phương này triển khai xây dựng hệ thống thoát nước riêng tại các khu công nghiệp tập trung. Tổng diện tích đất công nghiệp đến năm 2030 khu công nghiệp của tỉnh khoảng 7.000ha. Dự kiến xây dựng các khu xử lý nước thải công nghiệp tập trung với tổng công suất đến năm 2030 khoảng 191.110 m3 /ngđ. Tại mỗi khu, cụm công nghiệp tập trung phải được xây dựng nhà máy xử lý nước thải, nước thải sau khi được xử lý đạt tiêu chuẩn môi trường mới được phép thải ra nguồn tiếp nhận. Đối với các khu công nghiệp đã có trạm xử lý nước thải thực hiện nâng công suất các trạm xử lý đảm bảo yêu cầu xử lý nước thải của KCN đó.

Đối với các khu dân cư sống tập trung theo cụm: Do lượng nước thải ít, tùy theo địa hình mà bố trí hồ sinh học để xử lý nước thải Các khu dân cư tập trung theo tuyến: Nước thải được xử lý theo từng hộ gia đình hoặc nhóm hộ gia đình (như xây dựng bể tự hoại, hầm biogas...) thải ra mương, cống thoát nước. Khuyến khích xây dựng hệ thống xử lý nước thải chăn nuôi, tiểu thủ công nghiệp và giếng ttách nước thải tại vị trí miệng xả của hệ thống thoát nước chung để xử lý bằng các phương pháp xử lý tự nhiên: giếng thấm, bãi lọc ngầm …

Với việc triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm phát triển, tiến tới hoàn thiện mạng lưới thoát nước, xử lý nước thải sẽ góp phần giúp tỉnh Bắc Giang chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu đặc biệt là tình hình mưa lũ phức tạp như hiện nay, đồng thời kiểm soát được nguy cơ ô nhiễm môi trường từ việc quy hoạch, xử lý hiệu quả các nguồn nước thải. 

Hoàng Thái