Nông nghiệp miền Trung cần giải pháp ứng phó nguy cơ hạn hán do nắng nóng kéo dài

TMO – Nắng nóng kéo dài ảnh hưởng đến sự phát triển của một số cây trồng, loại rau màu, nhất là rau ăn lá, rau gia vị. Để rau màu phát triển tốt trong mùa nắng nóng cần tưới nước đầy đủ vào sáng sớm và chiều muộn, khi nhiệt độ giảm; đồng thời, bổ sung lượng phân bón cần thiết để cây sinh trưởng.

Các tỉnh miền Trung đang trong thời kỳ nắng nóng gay gắt, với nhiệt độ cao phổ biến từ 38 đến 40 độ C, có những ngày lên đến hơn 42 độ C. Điều kiện bất lợi của thời tiết đã gây ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp của người dân.

Theo dự báo của cơ quan khí tượng thủy văn, thời tiết nắng nóng ở các tỉnh miền trung tiếp tục diễn ra trong thời gian tới. Nhiệt độ tăng cao làm cho đất khó giữ đủ độ ẩm để đáp ứng lượng nước hấp thụ nhiều của cây trồng trong mùa nắng hạn, vì vậy ngành nông nghiệp và chính quyền các địa phương cần tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người dân chủ động thực hiện kịp thời, đúng cách các biện pháp chăm sóc, bảo vệ cây trồng như che phủ đất, tưới giữ ẩm, hạn chế sốc nhiệt, làm mát cây...

Ngành nông nghiệp cần có giải pháp ứng phó nguy cơ khô hạn. 

Theo các chuyên gia, các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với các đơn vị quản lý và khai thác công trình thủy lợi, chi nhánh điện xây dựng lịch bơm nước, cấp nước cụ thể đối với diện tích lúa và hoa màu. Nếu nguồn nước tưới không bảo đảm đủ thường xuyên cho cây lúa và hoa màu thì phân chia nguồn nước tưới sao cho hợp lý để cây trồng không bị thiếu nước gây ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển. Đối với người dân, cần theo dõi thường xuyên diễn biến của thời tiết để có các biện pháp chống hạn phù hợp đối với từng loại cây trồng. Quan trọng nhất với cây trồng là thường xuyên bảo đảm đủ nước tưới, được cung cấp nguồn dinh dưỡng hợp lý theo nhu cầu. Người dân được khuyến khích lắp đặt hệ thống nhà lưới, khoan giếng bơm, lắp giàn phun tưới nước tự động cho cây trồng…

Ngành nông nghiệp và chính quyền các địa phương cần phổ biến và nhân rộng kinh nghiệm bảo vệ hiệu quả cây trồng trong mùa nắng nóng qua các mùa vụ trước của một số hộ gia đình ở các tỉnh miền trung như: Chủ động tích trữ nước trong các ao, hồ; gia cố hệ thống đê bao giữ nước trong vườn; sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả thông qua đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt, tưới phun mưa, kết hợp cung cấp dinh dưỡng qua hệ thống tưới.

Nắng nóng kéo dài cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của một số loại rau màu, nhất là rau ăn lá, rau gia vị. Để rau màu phát triển tốt trong mùa nắng nóng cần tưới nước đầy đủ vào sáng sớm và chiều muộn, khi nhiệt độ giảm; đồng thời, bổ sung lượng phân bón cần thiết để cây sinh trưởng, phát triển tốt, không để tình trạng cây héo rũ ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng. Một số gia đình đã làm vòm thấp và giăng lưới đen mắt thưa chống nắng từ 9 giờ sáng đến 15 giờ chiều, sau đó cuộn lên cho cây hấp thụ ánh sáng, bảo đảm phát triển bình thường.

Nhiều hộ gia đình trồng cây ăn trái đầu tư hệ thống tưới nước tự động cho vườn cây từ các vụ trước, nay khơi thông cho nước chảy đều khắp; tăng cường bón phân hữu cơ, sử dụng cây cỏ, rơm rạ che chắn mặt đất, bảo vệ vườn cây trong mùa nắng nóng. Các biện pháp này khá đơn giản nhưng đã phát huy hiệu quả, cây ít bị thiệt hại. Vườn cây mới trồng, cây ăn quả đang trong thời kỳ ra hoa, quả non cần được tưới ẩm hằng ngày hoặc ít nhất 2-3 ngày/lần. Không tiến hành cắt tỉa cành, trồng mới các loại cây khi thời tiết nắng nóng gay gắt xảy ra. Đối với diện tích đất cao, khô ráo, thiếu nguồn nước tưới cần chuyển sang trồng các loại cây chịu hạn thích hợp, giúp cây phát triển và giữ nước tốt hơn.

Xây dựng kịch bản tổng thể ứng phó trong nhiều năm

Trước đó, vào đầu tháng 5/2023, trong chuyến đi kiểm tra tình hình khô hạn tại Quảng Nam, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, nếu nắng nóng kéo dài trong những tháng tới thì có thể xảy ra hạn hán. Trong điều kiện El Nino, ở hầu hết các vùng trong cả nước, nhiệt độ trung bình các tháng có xu thế cao hơn bình thường; nắng nóng có thể nhiều hơn và gay gắt hơn; khả năng xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao tuyệt đối. Đặc biệt, hoạt động của bão/áp thấp nhiệt đới có thể không nhiều nhưng tập trung nhiều vào giữa mùa, tính chất dị thường hơn, cả về cường độ và quỹ đạo.

Điều đáng lưu ý, El Nino thường gây thâm hụt lượng mưa ở đa phần diện tích cả nước, với mức phổ biến từ 25-50%, vì thế nguy cơ cao xảy ra khô hạn cục bộ hoặc diện rộng ở những nơi có nhu cầu dùng nước nhiều cho sản xuất và sinh hoạt, trong các tháng mùa khô năm 2023. Trong đó, đề phòng tình trạng ít mưa dẫn đến hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước trong những tháng đầu năm 2024 trên phạm vi toàn quốc. Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đang có những tổng hợp đánh giá để đưa ra các giải pháp tổng thể không chỉ trong năm 2023 mà cho cả những năm tiếp theo vì những diễn biến đã có tính chu kỳ ngày càng khắc nghiệt của thời tiết.

THIÊN LÝ