Nỗ lực đưa thị trường carbon vào vận hành từ năm 2028

TMO – Mỗi năm Việt Nam có thể bán ra thị trường thế giới khoảng 57 triệu tín chỉ carbon, điều này cho thấy tiềm năng rất lớn từ nguồn thu này, thậm chí mở ra một ngành kinh doanh mới.

Trước đây, do Việt Nam chưa có nghĩa vụ bắt buộc phải cắt giảm phát thải khí nhà kính nên các doanh nghiệp chỉ trao đổi tín chỉ carbon tự nguyện theo các cơ chế hợp tác quốc tế. Từ năm 2021, Việt Nam mới phải thực hiện nghĩa vụ giảm phát thải khí nhà kính theo Đóng góp do quốc gia tự quyết định. Năm 2022 có ý nghĩa đặc biệt, khi ứng phó biến đổi khí hậu toàn cầu bước sang giai đoạn mới với việc các bên bắt đầu thực hiện Thỏa thuận Paris.

Tại COP 26, Việt Nam cam kết giảm 30% lượng phát thải khí mê-tan gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2030, giảm phát thải ròng về 0 vào năm 2050. Do vậy, để vận hành thị trường carbon trong nước, giai đoạn từ nay đến năm 2027, Việt Nam sẽ xây dựng các quy định quản lý tín chỉ carbon, trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và triển khai thí điểm cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong các lĩnh vực tiềm năng.

(Ảnh minh họa) 

Việt Nam là quốc gia có nhiều tiềm năng tạo nguồn tín chỉ carbon, việc xây dựng các công cụ định giá carbon, cũng như thị trường carbon sẽ là động lực mới cho định hướng chuyển đổi kinh tế theo hướng carbon thấp thông qua các nguồn lực tài chính và công nghệ trực tiếp cho các dự án, cơ sở giảm phát thải. Cụ thể, theo Đóng góp do quốc gia tự quyết định cập nhật năm 2020, Việt Nam sẽ cắt giảm 9% tổng lượng phát thải khí nhà kính so với kịch bản phát triển thông thường (tương đương với 83,9 triệu tấn CO2) với nguồn lực trong nước. Khi có thêm sự hỗ trợ quốc tế, mục tiêu cắt giảm phát thải khí nhà kính sẽ tăng lên đến 27% so với kịch bản phát triển thông thường (tương đương 250,8 triệu tấn CO2). Với nguồn lực nội tại, tiềm năng giảm phát thải ở các lĩnh vực: Năng lượng (tương ứng là 51,5 triệu tấn CO2 tương đương), nông nghiệp (6,8 triệu tấn CO2), chất thải (9,1 triệu tấn CO2), các quá trình công nghiệp (7,2 triệu tấn CO2), sử dụng đất, thay đổi sử dụng đất và lâm nghiệp (9,3 triệu tấn CO2)...

Theo số liệu của Cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), mỗi năm Việt Nam có thể bán ra thị trường thế giới 57 triệu tín chỉ carbon, cho thấy tiềm năng rất lớn từ nguồn thu này, thậm chí mở ra một ngành kinh doanh mới. Tuy nhiên, hiện Việt Nam chưa có đơn vị chứng nhận tín chỉ carbon đạt tiêu chuẩn quốc tế nên việc giao dịch, mua bán, chuyển nhượng tín chỉ carbon rừng từ xây dựng hồ sơ, phê chuẩn hồ sơ dự án phải thông qua các đầu mối nước ngoài. Điều này đã và đang gây khó khăn cho các chủ rừng trong việc xác định quyền sở hữu carbon, giao dịch chuyển.

Theo các chuyên gia, hiện Việt Nam đang xây dựng “Đề án phát triển thị trường các-bon trong nước”, trong đó tập trung vào giao dịch bắt buộc của việc trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính của các doanh nghiệp; trao đổi trong thị trường carbon trong nước và định hướng kết nối với thị trường quốc tế. Để triển khai lộ trình này cần có sự chuẩn bị kỹ càng về hạ tầng, kỹ thuật, năng lực kiểm kê và báo cáo của doanh nghiệp. Cả nước hiện có 1.912 doanh nghiệp bắt buộc phải kiểm kê khí nhà kính và đáp ứng hạn ngạch phát thải. Các chuyên gia cho rằng, để triển khai và phát triển thị trường carbon trong nước một cách hiệu quả, Chính phủ cần sớm ban hành đầy đủ quy định về các hoạt động kết nối, trao đổi tín chỉ carbon trong nước với thị trường carbon khu vực và thế giới; xây dựng quy định quản lý tín chỉ carbon, hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ các-bon; xây dựng quy chế vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon.

Triển khai thí điểm cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong các lĩnh vực tiềm năng và hướng dẫn thực hiện cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong nước và quốc tế phù hợp quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; sớm thành lập và tổ chức vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon kể từ năm 2025, vì theo lộ trình đến năm 2028, thị trường carbon trong nước của Việt Nam sẽ chính thức đưa vào vận hành.

PHẠM DUNG