Nhớ nồi nước tắm lá thơm

TMO - Sinh sống tại thành phố từ nhiều năm nay, thế nhưng mỗi khi Tết sắp đến, Xuân sắp về là trong tôi lại nôn nao nhớ về biết bao kỷ niệm của một thời ấu thơ nơi quê nhà. Trong vô vàn những kỷ niệm tuổi thơ gắn với Tết, có lẽ cảm giác được mẹ phân công chuẩn bị nguyên liệu cho nồi nước tắm của ngày 30 Tết để phục vụ cả gia đình, là tôi luôn nhớ mãi…

Tết ở quê tôi, cũng như nhiều làng quê khác trong vùng, có một quan niệm, đó là: Ngày cuối cùng của năm cũ thì ai cũng phải tắm gội, gột rửa hết những bụi bặm, hôi hám, để khi bước sang năm mới cơ thể được sạch sẽ, thơm tho, và nó cũng đồng nghĩa với những điều may mắn, tốt đẹp nhất sẽ đến với mỗi người… Chính vì vậy mà gia đình nhà nào ở quê tôi cũng phải lo nấu một nồi nước tắm lá thơm, và không phải là nồi nước nóng ấm bình thường chỉ có tác dụng xua đi lạnh giá, mà trong nồi nước tắm ấy luôn phải đủ đầy một số cây lá hương, cây dược liệu có mùi thơm quyến rũ, như: lá hương nhu, lá xả, lá chanh…, và đặc biệt là không thể thiếu nắm cây mùi già (Miền Nam gọi là cây ngò rí). Có khi, một số gia đình còn cho thêm vào nồi nước tắm cả vỏ bưởi, vỏ quýt, vì các loại vỏ của cây có múi thường rất nhiều tinh dầu, nên không chỉ thơm mà còn rất tốt cho làn da, khiến da sạch sẽ hơn. Tất cả các cây lá hương, cây dược liệu này đều là dạng “cây nhà lá vườn”, vì vậy rất dễ kiếm, dễ tìm, thậm chí vườn nhà ai không trồng, không có thì họ cũng có thể sang nhà hàng xóm để xin, hoặc ra chợ mua khi mà vài ngày cận Tết các loại cây lá, cây thảo dược này được bày bán rất nhiều để phục vụ nhu cầu của mọi người, mọi gia đình.

(Ảnh minh hoạ)

Tôi còn nhớ, ngày còn nhỏ cứ vào buổi chiều ngày tất niên 30 Tết, khi tiệc cỗ bắt đầu được sửa soạn là mẹ luôn nhắc mấy anh chị em chúng tôi phải nhớ đun nồi nước lá thơm để cả nhà cùng tắm. Để đun nồi nước dùng cho tất cả các thành viên trong gia đình tắm gội, thường mấy anh chị em chúng tôi luôn chọn chiếc nồi to nhất, loại nồi đại thường dùng để nấu bánh trưng dịp tết, hay mỗi khi nhà có tiệc cỗ bàn gì mới bỏ ra dùng. Trước khi bắc bếp để đun nồi nước, tôi luôn lo phần rửa thật kỹ các cây lá hương, cây dược liệu để nồi nước tắm được sạch sẽ. Anh Hai tôi thì lo nhóm lửa, xách nước đổ vào nồi; còn em gái út tôi đảm nhiệm công việc lấy củi khô mà bố tôi xếp gọn nơi góc vườn.

Khi nồi nước tắm đun sôi một lúc là được, và lúc này hương thơm của các cây lá hương, cây dược liệu có trong nồi nước tắm tỏa bay thơm ngào ngạt, mà bất cứ ai ngửi thấy cũng cảm thấy khoan khoái, dễ chịu vô cùng. Từ nồi nước tắm lá thơm ấy, các thành viên gia đình tôi, cứ luân phiên nhau hễ ai rảnh rỗi trước thì tắm trước, còn ai bận sẽ tắm sau. Khi tắm, mọi người sẽ múc những gáo nước nóng lá thơm đó, hòa với nước lạnh theo định lượng đủ ấm, miễn sao cho cơ thể không cảm thấy lạnh quá, và cũng không nóng quá là được. Thường là mỗi người chỉ cần một chậu thau cỡ lớn là đủ tắm gội sạch sẽ. Điều rất đặc biệt từ thứ nước tắm lá thơm ngày tất niên được nấu từ các loại cây hương, cây dược liệu, đó là sau khi tắm cả mấy ngày, thậm chí gần 1 tuần lễ mà hương thơm tự nhiên của mùi cây lá hương, cây dược liệu vẫn còn lưu lại phảng phất trên cơ thể mỗi người, chẳng khác nào loại nước hoa “xịn xò” mãi không bay hết mùi hương thơm. Còn đối với mái tóc gội bằng loại nước lá thơm này thì cũng rất suôn, mềm, mượt, và đặc biệt là không có gàu sau cả mấy ngày, trong khi gội bằng dầu gội hoá chất thì chỉ qua ngày hôm sau là gàu đã đầy da đầu. Chẳng vậy mà không riêng gì dịp tất niên cuối năm, nhiều bà, nhiều chị ở quê tôi ngày xưa, nếu có thời gian là thi thoảng họ cũng vẫn thường đun một nồi nước thơm với đủ đầy các loại cây lá hương,  cây dược liệu  để tắm, gội…   

Ký ức Tết xưa. Ảnh: Phan Anh

Thường khi đun xong nồi nước lá thơm, mấy anh chị em chúng tôi luôn là những người tắm trước, bởi bố mẹ tôi thường bận rộn nấu cỗ bàn để cúng tất niên, nên luôn tắm sau cùng. Nhiều năm do quá bận, phải làm nhiều việc, nhất là lo thêm phần sửa soạn lễ vật từ buổi tối để cúng cho đêm Giao thừa, nên mãi chuẩn bị thời khắc bước sang năm mới bố mẹ tôi mới có thời gian để tắm, gội vội vàng, trước khi năm cũ qua đi.

Thời gian thấm thoắt trôi qua đi, khi tôi lớn dần lên, và do phải phụ giúp bố mẹ nhiều công việc đồng áng của mấy ngày cận Tết, rồi có năm lo giúp bà nội gói bánh chưng, hay bó giò, nấu thịt đông…, nên việc đun nồi nước tắm lá thơm vào chiều 30 Tết tôi ít đảm nhận hơn, mà phần việc đó dành cho em gái út của tôi. Thế nhưng, dù em gái hay anh Hai lo nấu nước tắm lá thơm, thì bao giờ tôi cũng không quên lo phần chuẩn bị nguyên liệu là các cây lá hương, cây dược liệu để bỏ vào cho thơm tho.

Suốt những năm tháng tuổi thơ tôi, chưa bao giờ tôi thấy nhà mình thiếu nồi nước tắm lá thơm vào ngày tất niên cả, và như đã nói nồi nước tắm lá thơm là thứ “mặc định” phải có trong mỗi gia đình ở quê tôi vào ngày 30 Tết. Hương thơm của nồi nước tắm “đặc biệt” ấy đã hòa quyện, đi cùng tôi biết bao những dịp Tết tuổi ấu thơ, vậy mà khi xa quê lên thành phố học tập rồi ở lại lập nghiệp, sinh sống, tôi ít có dịp được tắm lại thứ nước lá thơm ấy, do công việc bận bịu và nhịp sống đô thị hối hả nên nhiều khi tôi cũng quên bẵng đi mất…

Một năm cũ chuẩn bị qua đi, tất niên cùng năm mới Quý Mão 2023 cũng sắp tới, thường mỗi khi nhớ về nồi nước tắm lá thơm ngày Tết, trong tôi lại nôn nao nhớ quê nhà, và đặc biệt ký ức lại ùa về biết bao nhiêu là kỷ niệm của một thời ấu thơ dẫu còn nhiều vất vả, nghèo khó thật đấy, nhưng lại vô cùng đẹp, vui, và khó quên…

Ghi chép của Nguyễn Thị Hải