Ngành gỗ ứng phó trước nguy cơ gia tăng phòng vệ thương mại

TMO - Trước xu hướng bảo hộ thương mại ngày càng mở rộng và khắt khe hơn, các chuyên gia cho rằng doanh nghiệp xuất khẩu gỗ cần đa dạng thị trường, chuẩn hóa chuỗi cung ứng và trang bị tốt kỹ năng, kiến thức về phòng vệ thương mại.

Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương) nhận định, việc  tham gia các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã mở ra cơ hội lớn cho hàng hoá xuất khẩu Việt Nam tiếp cận nhiều hơn thị trường nước ngoài; gia tăng năng lực sản xuất. Tuy nhiên, ở chiều ngược lại hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam đang đối mặt nhiều thách thức, nhất là nguy cơ gia tăng điều tra, áp dụng phòng vệ thương mại.

Trong những năm qua, các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam trong đó có ngành hàng gỗ và sản phẩm từ gỗ đã tận dụng hiệu quả những lợi thế từ các FTAs như: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thưng mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP)...

Tuy nhiên cùng với những điều kiện thuận lợi thời gian qua, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đang bị các nước áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại với tần suất ngày càng gia tăng. Thống kê cho thấy, tính đến hết tháng 7 năm 2022, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã là đối tượng của 220 vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài; trong đó, số vụ việc điều tra từ năm 2011 đến nay là 173 vụ, chiếm tỷ lệ 78%.

Đáng chú ý, đối với ngành gỗ- ngành có kim ngạch xuất khẩu lớn của Việt Nam đang phải đối diện với 2 vụ việc điều tra chống lẩn tránh thuế phòng vệ thương mại do Hoa Kỳ khởi xướng, là với sản phẩm gỗ dán cứng và với sản phẩm tủ gỗ.

Các doanh nghiệp sản xuất, chế biến gỗ và sản phẩm gỗ xuất khẩu tăng cường ứng phó trước nguy cơ gia tăng phòng về thương mại 

Tại tọa đàm “Ngành gỗ sẵn sàng trước xu thế bảo hộ” do báo Công Thương tổ chức chiều 4/8 tại Hà Nội, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết, nguyên nhân dẫn đến việc ngành gỗ phải đối diện nhiều hơn các biện pháp phòng vệ thương mại là do, những năm gần đây Việt Nam có mức tăng trưởng bứt phá, đã trở thành nước xuất khẩu gỗ đứng thứ 5 thế giới, riêng đồ mộc - tức là nhóm như bàn ghế, giường, tủ là nhóm có giá trị gia tăng cao thứ 2 thế giới sau Trung Quốc. 

Bên cạnh đó, ùng với xu hướng tự do hóa thương mại với rất nhiều FTA mà Việt Nam đã ký kết, động thái này khiến các nước đều tăng cường các biện pháp phòng vệ thương mại, đôi khi còn là chủ nghĩa bảo hộ thương mại.

Trong những năm qua, ngành gỗ đối diện một số vụ kiện chống bán phá giá và chống trợ cấp, cụ thể Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ đã kiện và áp thuế mặt hàng gỗ dán và gỗ dán cứng của Việt Nam. Sau đó, lại bị Hàn Quốc kiện và áp thuế gỗ dán xuất khẩu sang nước này với mức thuế trên dưới 10%. Năm ngoái, Canada cũng điều tra và áp thuế mặt hàng salon đệm mút của Việt Nam xuất khẩu với mức thuế khá nặng, trên dưới 10%.

Thời gian gần đây, Việt Nam lại đối diện thêm rủi ro về phòng vệ thương mại. Cụ thể, ngoài áp thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp, ngành gỗ cũng phải đối diện với các biện pháp tự vệ như điều tra 301 của Chính phủ Hoa Kỳ về khai thác và thương mại gỗ bất hợp pháp của Việt Nam...

Trong thời gian tới, nhằm ứng phó với sự gia tăng của phòng vệ thương mại, Bộ Công thương khuyến khích doanh nghiệp tham gia điều tra; trong trường hợp tích cực có kết quả tốt hơn, số lượng doanh nghiệp có thể không bị áp thuế hoặc áp thuế mức độ thấp, đảm bảo kết quả xuất khẩu.

Riêng với ngành gỗ Bộ Công Thương cũng đã khuyến cáo đối với một số mặt hàng ngay từ khi nước nhập khẩu chưa có động thái gì, để doanh nghiệp có sự chuẩn bị trước. Qua quá trình theo dõi, nắm bắt được thời điểm nước nhập khẩu có động thái tiến hành điều tra, Bộ Công Thương lập tức trao đổi với hiệp hội, hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện các thủ tục điều tra, các yêu cầu bắt buộc tuân theo; hướng dẫn cách thức, hướng xử lý; xác định kịch bản có thể xảy ra.

Trong suốt quá trình diễn ra vụ việc, từ giai đoạn nhận đơn kiện cho tới khi khởi xướng chính thức và giai đoạn điều tra, Bộ Công Thương, cụ thể là Cục Phòng vệ thương mại đã luôn đồng hành, sát cánh cùng hiệp hội, doanh nghiệp; phối hợp với các bên có liên quan tích cực triển khai các hoạt động ứng phó, xử lý vụ việc.

Nhận định về xu thế điều tra phòng vệ thương mại, Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương cho biết, các quốc gia đang có sự điều chỉnh, hoàn thiện, thay đổi về phòng vệ thương mại. Hơn nữa, nhiều vụ việc điều tra được các thị trường đưa ra biện pháp kỹ thuật mới như điều tra tình hình thị trường đặc biệt.

Các sản phẩm bị điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại tương đối đa dạng và ngày càng mở rộng, không chỉ giới hạn ở các mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn mà còn mở rộng với những sản phẩm có giá trị và lượng xuất khẩu trung bình và nhỏ.

Về thị trường điều tra, áp dụng biện pháp ngày càng mở rộng như ngoài Hoa Kỳ, Canada hiện cũng xuất hiện thị trường hay các nước ASEAN khác gia tăng điều tra như phòng vệ thương mại đối với hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam; hay Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc)…

Trước các thách thức trên, đối với doanh nghiệp cần phân tán rủi ro, cố gắng đa dạng hoá thị trường xuất khẩu, tránh bỏ trứng vào một giỏ. Theo đó, để tiếp tục xử lý, ứng phó hiệu quả các vụ việc phòng vệ thương mại trong thời gian tới, cần có sự tham gia tích cực và sự phối hợp chặt chẽ của cả Chính phủ và doanh nghiệp.

Ngoài ra, hoàn thiện hệ thống truy xuất nguồn gốc, hệ thống sổ sách kế toán để phục vụ điều tra phòng vệ thương mại cũng như phục vụ việc đăng ký cơ chế tự chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu đối với các sản phẩm bị điều tra chống lẩn tránh. 

Theo đánh giá của Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương, phòng vệ thương mại là xu thế tất yếu của quá trình hội nhập. Xuất khẩu tăng khiến tần suất bị điều tra phòng vệ thương mại tăng lên là điều có thể lý giải được. Điều này cũng thể hiện năng lực sản xuất, xuất khẩu của nền kinh tế Việt Nam đang ngày càng phát triển, đủ sức cạnh tranh và gây sức ép với ngành sản xuất nội địa của nước nhập khẩu, khiến các ngành sản xuất này buộc phải sử dụng biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất trong nước. 

Minh Phương