Ngăn chặn nạn khai thác cát trái phép ở Quảng Ngãi

TMO - Tình trạng khan hiếm cát xây dựng là nguyên nhân dẫn đến nạn khai thác cát trái phép trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ngày càng gia tăng, gây thất thoát tài nguyên. Các ngành chức năng và chính quyền địa phương đang tập trung triển khai nhiều giải pháp, quyết ngăn chặn hoạt động khai thác cát trái phép. 

Tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian qua diễn biến rất phức tạp, xảy ra ở hầu khắp các địa phương. Sông Trà Khúc đoạn chảy qua địa bàn các huyện: Tư Nghĩa, Sơn Tịnh và thành phố Quảng Ngãi trở thành "điểm nóng" về khai thác, vận chuyển cát trái phép. Các đối tượng khai thác cát lậu ngày càng công khai, ngang nhiên, có hành vi manh động. Khi lực lượng chức năng không tuần tra thì các đối tượng khai thác cát trái phép hoạt động rầm rộ. 

Từ đầu năm 2023 đến nay, Công an tỉnh Quảng Ngãi đã tăng cường tổ chức tuần tra, phát hiện, xử lý 230 vụ, 277 đối tượng (20 tổ chức, 257 cá nhân) khai thác, mua bán cát trái phép trên địa bàn các huyện Sơn Tịnh, Tư Nghĩa và thành phố Quảng Ngãi, phạt tiền 520 triệu đồng, tịch thu hơn 1.500 m3 cát, tạm giữ 224 xe ô-tô, tịch thu ba xe công nông, một máy hút cát…

Việc ngăn chặn hoạt động khai thác cát trái phép nhất là tại khu vực sông Trà Khúc góp phần giúp địa phương này quản lý, khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên. Ảnh: BQN. 

Thời gian qua, trong tình hình nhu cầu sử dụng cát tăng cao, Quảng Ngãi đã có những nỗ lực nhằm khắc phục tình trạng khan hiếm cát và khai thác cát trái phép. Gần đây, giá cát bán thấp nhất gần 182.000 đồng/m3 và cao nhất hơn 345.000 đồng/m3. Theo báo giá này, giữa các mỏ và điểm bán chênh nhau gần 164.000 đồng/m3 cát.

Sở Xây dựng Quảng Ngãi cho biết, theo báo cáo của 10/16 cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh, trong 9 tháng của năm 2023, tổng nhu cầu cát đã sử dụng gần 731.000 m3. Nhiều nhất là Ban quản lý (BQL) Khu Kinh tế Dung Quất và các Khu công nghiệp với trên 342.000 m3; BQL các công trình giao thông gần 226.000 m3, ít nhất là BQL dự án công trình dân dụng gần 24.000 m3. Đối với 7/13 địa phương (có báo cáo), tổng nhu cầu cát đã sử dụng trên 139.000 m3. Trong đó nhiều nhất là huyện Ba Tơ với 40.000 m3, huyện Nghĩa Hành 31.500 m3 và ít nhất là huyện Lý Sơn 10.376 m3. Dự báo 3 tháng còn lại của năm 2023, nhu cầu sử dụng cát xây dựng của 10/16 đơn vị, cơ quan nêu trên là hơn 452.000 m3, chủ yếu là 3 ban trực thuộc tỉnh với hơn 389.000 m3; còn lại là 7/13 huyện, thị và thành phố.

Để xử lý triệt để tình trạng khai thác cát lòng sông, suối trái phép, đặc biệt là trên khu vực sông Trà Khúc trong thời gian tới, UBND tỉnh Quảng Ngãi yêu cầu các cơ quan, đơn vị, địa phương có liên quan, theo chức năng, nhiệm vụ được giao tiếp tục tăng cường công tác quản lý hoạt động khai thác cát trái phép. Công an tỉnh tiếp tục triển khai các biện pháp nghiệp vụ, bám sát địa bàn cơ sở, tăng cường công tác nắm tình hình về hoạt động khai thác cát trái phép, các đối tượng, tuyến đường, địa điểm thường xảy ra, dễ xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép để kịp thời phối hợp với chính quyền cùng cấp triển khai các biện pháp ngăn chặn hiệu quả.

Tuần tra, kiểm soát, bảo đảm an ninh, trật tự, nhất là vào ban đêm; kịp thời phát hiện các đối tượng khai thác cát trái phép trên các sông, suối để phối hợp xử lý theo quy định. Quá trình xử lý cần lưu ý đối với các trường hợp tái phạm, các trường hợp đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì kiên quyết xử lý hình sự; đồng thời, tịch thu các phương tiện, thiết bị phục vụ khai thác cát trái phép theo quy định.

Phối hợp với các cơ quan thuế rà soát, kiểm tra, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hoạt động mua bán hóa đơn không hợp pháp để hợp thức hóa cát khai thác trái phép. Tiếp tục duy trì và tăng cường hoạt động của Tổ công tác đặc biệt trong kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về hoạt động khai thác cát trái phép trên địa bàn tỉnh. Quá trình thực hiện nhiệm vụ, nếu phát hiện các hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn, bao che, tiếp tay cho các đối tượng hoạt động khai thác cát, kịp thời báo cáo, xử lý theo quy định.

Các sở, ngành, địa phương tăng cường phối hợp nhằm quản lý chặt chẽ, xử lý kịp thời hành vi khai thác cát trái phép trên địa bàn. 

Sở TN&MT tiếp tục đôn đốc, hướng dẫn các đơn vị trúng đấu giá quyền khai thác các mỏ cát khẩn trương hoàn thiện hồ sơ để được cấp phép khai thác theo quy định, nhằm đáp ứng nhu cầu cát xây dựng trên địa bàn tỉnh; trường hợp các đơn vị chậm hoàn thiện hồ sơ thì tham mưu cấp thẩm quyền xử lý nghiêm theo quy định. Phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố tổ chức rà soát các mỏ cát nhỏ để sớm tổ chức đấu giá quyền khai thác, kịp thời đưa các mỏ vào hoạt động nhằm phục vụ cho nhu cầu xây dựng của người dân, đơn vị tại địa phương.

Tập trung hướng dẫn, đôn đốc UBND các huyện, thị xã, thành phố hoàn thành việc xây dựng phương án, kế hoạch tổ chức quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác và giám sát hoạt động khai thác khoáng sản tại địa phương theo chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh tại Công văn số 3959 ngày 17/8/2023. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát trên địa bàn tỉnh, nhất là các điểm khai thác cát trái phép trên sông Trà Khúc.

Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị Sở Xây dựng chủ động phối hợp với các sở, ngành, địa phương có liên quan dự báo tình hình, nhu cầu cát làm vật liệu xây dựng trong thời gian tới để tham mưu UBND tỉnh quy hoạch, làm cơ sở cho Sở TN&MT tham mưu cấp phép các mỏ khai thác cát, các bãi trữ cát đảm bảo đúng quy định, phục vụ đủ nhu cầu thị trường xây dựng; tránh tình trạng khan hiếm cát xây dựng như thời gian vừa qua UBND các huyện, thị xã, thành phố tổ chức bảo vệ, quản lý chặt chẽ tài nguyên khoáng sản trên địa bàn, nhất là quản lý tài nguyên cát; tiếp tục rà soát các vị trí, khu vực mỏ cát có khả năng xảy ra hoạt động khai thác cát trái phép để đề ra giải pháp quản lý hiệu quả, đặc biệt là các khu vực trên sông Trà Khúc. Khẩn trương hoàn thành việc xây dựng phương án, kế hoạch và chủ động bố trí kinh phí để tổ chức quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác và giám sát hoạt động khai thác khoáng sản tại địa phương.

Chủ trì, phối hợp với sở ngành có liên quan thường xuyên kiểm tra, giám sát việc tuân thủ pháp luật trong hoạt động khai thác cát  và xử lý nghiêm theo quy định nếu phát hiện sai phạm trong quá trình khai thác.Đối với chủ đầu tư các dự án, công trình thuộc bờ, bãi, lòng sông, suối, Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương kiểm soát chặt chẽ hoạt động của các nhà thầu thi công, các tổ chức, cá nhân nhằm tránh việc lợi dụng đường công vụ thi công công trình để khai thác cát trái phép... 

Mạnh Dũng