Nâng cấp, cải tạo công trình thuỷ lợi phục vụ sản xuất

TMO - Ngoài triển khai các giải pháp ứng phó với thiên tai, ngành chức năng tỉnh Bắc Giang đang tăng cường công tác nâng cấp, cải tạo, sửa chữa các công trình thuỷ lợi, đảm bảo an toàn cho người dân và đáp ứng nhu cầu phục vụ diện tích sản xuất nông nghiệp trên địa bàn.

Để phát triển hạ tầng thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp, những năm qua, ngành nông nghiệp và các địa phương trong tỉnh Bắc Giang đã thực hiện lồng ghép nhiều nguồn vốn đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi phục vụ công tác tưới, tiêu, phát triển sản xuất.

Bên cạnh đó, ưu tiên nguồn vốn để triển khai xây dựng mới, nâng cấp, cải tạo hệ thống thủy lợi tại hầu hết những vùng sản xuất nông nghiệp tập trung, góp phần nâng cao sản lượng và giá trị sản xuất. Theo Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp và Môi trường) Bắc Giang, trên địa bàn tỉnh có 1,3 nghìn công trình thủy lợi. Trong đó có 274 hồ chứa nước, 203 đập dâng lớn, nhỏ, 823 trạm bơm. Cùng đó, toàn tỉnh có gần 8 nghìn km kênh mương tưới, tiêu. Những năm gần đây, từ các nguồn kinh phí hỗ trợ, nhiều công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh được đầu tư theo hướng hiện đại, phục vụ đa mục tiêu.

Nhiều công trình trên địa bàn đã được bố trí kinh phí tu bổ, nâng cấp như: Trạm bơm Tân Tiến, Trạm bơm Thanh Cảm (thành phố Bắc Giang), Trạm bơm Trúc Núi (thị xã Việt Yên). Nhận thức rõ vai trò quan trọng của hệ thống thủy lợi đối với sản xuất, hằng năm, các địa phương luôn quan tâm lồng ghép các nguồn vốn sửa chữa các công trình thủy lợi nhỏ.

Nổi bật là Trạm bơm cống Chản, xã Yên Sơn và Trạm bơm Khám Lạng (Lục Nam) vừa được đầu tư xây dựng, nâng cấp với công suất lớn. Tại thời điểm bão số 3 xảy ra tháng 9/2024, nước sông Lục Nam nhiều giờ duy trì ở mức trên báo động số 3 song các công trình này vẫn giữ an toàn, bảo đảm năng lực chống lũ. Khi lũ qua đi, các công trình tiếp tục khẳng định hiệu quả tưới, tiêu thoát nước, phục vụ sản xuất nông nghiệp trên diện tích lớn thuộc lưu vực các xã Khám Lạng, Bắc Lũng, Yên Sơn và lâu dài hơn là tiêu nước cho vùng sản xuất công nghiệp, phi nông nghiệp.

Theo đại diện huyện Sơn Động, 3 năm qua, từ nguồn kinh phí Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, địa phương ưu tiên nguồn lực tu bổ, nâng cấp 28 hồ chứa, kênh mương với kinh phí gần 14 tỷ đồng. Tại các xã được đầu tư như: Vân Sơn, Thanh Luận, Tuấn Đạo, Hữu Sản đã giảm dần diện tích canh tác phụ thuộc nước trời sang tưới tiêu chủ động, từng bước hình thành vùng sản xuất tập trung. Ở một số địa phương khác mỗi năm cũng bố trí từ 10-20 tỷ đồng cải tạo, duy tu kênh mương, hồ, đập, tạo thuận lợi cho bà con xây dựng vùng sản xuất tập trung, nâng cao năng suất cây trồng.

Cán bộ tỉnh Bắc Giang kiểm tra các trạm bơm trước mùa mưa bão. (Ảnh: BG). 

Trước đây, các tuyến kênh tưới trên địa bàn xã Đức Giang (thành phố Bắc Giang) nhỏ hẹp, xuống cấp. Do chưa được cứng hóa nên nước từ trạm bơm đưa về bị thất thoát nhiều, các thửa ruộng ở cuối vùng không đủ nước tưới. Nhằm cải thiện tình trạng này, từ nguồn vốn cấp trên hỗ trợ, năm 2023, xã bố trí kinh phí cùng với huy động sức dân tập trung cải tạo, nâng cấp 3 tuyến kênh với tổng chiều dài 2,1 km, tổng kinh phí đầu tư hơn 3 tỷ đồng. Kênh được đưa vào sử dụng đã giảm thất thoát nước, đáp ứng nhu cầu sản xuất tại các thôn Trung Sơn, Đường, Thượng, Hạ, Tiên La, Bến Ngự Cả.

Theo Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp và Môi trường), dù đã được quan tâm đầu tư song qua kiểm tra, rà soát, tuy nhiên vẫn còn không ít trạm bơm, tuyến kênh trải qua hàng chục năm vận hành nên nhiều hạng mục đã xuống cấp.

Đơn cử như 7 công trình lớn như các trạm bơm: Cống Bún, Yên Tập, Thái Sơn 3, Tư Mại (thành phố Bắc Giang), Quang Biểu, Việt Hòa (thị xã Việt Yên), Ngọ Khổng 2 (Hiệp Hòa). Tại những công trình này nếu không được đầu tư cải tạo sẽ ảnh hưởng lớn đến năng lực vận hành. Hiện toàn tỉnh Bắc Giang vẫn còn hàng nghìn km kênh mương là kênh đất, thường xuyên bị sạt lở, bồi lắng gây ách tắc dòng chảy.

Như tại thôn Trại Trầm, xã Tam Dị (Lục Nam) do nằm ở vị trí hẻo lánh, địa bàn không có ao, hồ, trạm bơm dẫn nước về đồng nên suốt nhiều tháng qua, thời tiết khô hạn, lòng kênh trơ đáy, nông dân mỏi mòn chờ nước và chưa thể canh tác vụ chiêm xuân. Ở xã Dương Hưu (Sơn Động), người dân thôn Bán cũng phản ánh sản xuất gặp khó khăn do không chủ động được nước tưới.

Còn ở các xã Việt Tiến, Hương Mai, Trung Sơn (thị xã Việt Yên), tuyến kênh N3 dài 21 km là kênh đất nhiều năm chưa được cải tạo, nâng cấp, bị bồi lắng khiến dòng chảy thường xuyên bị ách tắc. Thông tin từ Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp và Môi trường), hiện trạng nhiều công trình thủy lợi xuống cấp tồn tại nhiều năm qua chủ yếu do thiếu nguồn lực đầu tư. Chi cục đã tham mưu Sở Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục kiến nghị tỉnh bố trí nguồn vốn đầu tư cho các công trình cấp bách, đầu tư những công trình gần khu công nghiệp, dân sinh và đô thị.

Tỉnh Bắc Giang đã chú trọng đầu tư, nâng cấp, sửa chữa các công trình thuỷ lợi để phục vụ dân sinh, sản xuất. 

Đồng thời đề nghị các địa phương dành kinh phí tu sửa, nâng cấp hệ thống thủy lợi nhỏ thuộc phạm vi quản lý. Từ kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, để phát huy giá trị sử dụng thì khi xây dựng công trình nên tính toán bảo đảm phù hợp với quy hoạch, đầu tư có trọng điểm, tránh tình trạng có kênh mương mà không có nước hoặc nước từ trạm bơm về đến kênh chính mà đồng ruộng vẫn khô cạn do ách tắc dòng chảy. Quan tâm lồng ghép các nguồn lực từ vốn đầu tư công, chương trình mục tiêu quốc gia, dự án tài trợ và vận động Nhân dân đóng góp.

Cùng với giải pháp trên, các huyện cũng lồng ghép một số nguồn vốn để tăng nguồn lực xây dựng công trình. Chỉ đạo các xã được giao làm chủ đầu tư tổ chức tốt hoạt động giám sát từ khâu khảo sát thiết kế, mua vật liệu xây dựng đến thi công và nghiệm thu công trình. Nhiều xã đã huy động nhân dân hưởng ứng bằng việc đóng góp ngày công lao động, hiến đất, tạo thuận lợi cho giải phóng mặt bằng, giảm chi phí đầu tư.

Để bảo đảm an toàn hệ thống công trình thuỷ lợi trên địa bàn, chuẩn bị tốt các điều kiện ứng phó với diễn biến bất thường của thời tiết trong mùa mưa, bão, Sở Nông nghiệp và Môi trường cần phối hợp với các đơn vị quản lý khai thác công trình thủy lợi (KTCTTL) tổng kiểm tra, rà soát đánh giá hiện trạng chi tiết, chất lượng từng hạng mục công trình. Qua kiểm tra, rà soát và đánh giá hiện trạng chi tiết từng hạng mục công trình, tổ công tác phát hiện nhiều hư hỏng ảnh hưởng đến chất lượng và mức độ bảo đảm an toàn công trình.

Để đảm bảo hoạt động của các công trình thuỷ lợi, UBND tỉnh Bắc Giang yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố thực hiện nghiêm các quy định tại Nghị định số 114/2018/NĐ-CP ngày 04/9/2018 của Chính phủ về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước. Chủ động bố trí kinh phí để thực hiện quy trình vận hành đập, hồ chứa nước. Chủ động xây dựng phương án ứng phó với thiên tai cho từng đập, hồ chứa nước trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định. Tổng kết, đánh giá công tác bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, đê điều trên địa bàn. Rà soát, kiện toàn, phân công cụ thể trách nhiệm của các cơ quan quản lý chuyên ngành và chính quyền địa phương các cấp.

Tăng cường kiểm tra, đánh giá hiện trạng hệ thống công trình thủy lợi, đê điều, phát hiện những hư hỏng, các yếu tố bất lợi có nguy cơ đe dọa an toàn công trình. Xây dựng phương án đảm bảo an toàn công trình, nhất là các vị trí, khu vực trọng điểm xung yếu theo phương châm “4 tại chỗ”. Phối hợp chặt chẽ với lực lượng quân đội đóng quân trên địa bàn để chuẩn bị hộ đê, bảo vệ công trình trong mùa mưa bão theo phương án được duyệt…/.

Bích Thuỷ