Mực nước lòng hồ thủy điện Bản Vẽ xuống thấp kỷ lục

TMO - Nắng nóng kéo dài cùng với các đợt xả nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt cho các vùng hạ du đã khiến lượng nước trong lòng hồ thủy điện Bản Vẽ (Nghệ An) xuống thấp gần đến mực nước chết, ảnh hưởng đến an ninh cung cấp điện và cấp nước phục vụ nhu cầu dân sinh trong những tháng còn lại của mùa nắng nóng năm 2023.

Nhà máy Thủy điện Bản Vẽ được xây dựng trên dòng sông Nậm Nơn tại xã Yên Na, huyện Tương Dương. Đây là thủy điện lớn nhất khu vực Bắc Trung Bộ với công suất lắp máy 320MW, sản lượng điện trung bình năm 1.084 triệu kWh,  dung tích hồ chứa 1,83 tỷ m3. Bên cạnh nhiệm vụ phát điện, nhà máy còn có nhiệm vụ cấp nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt cho vùng hạ du.

Theo Công ty Thủy điện Bản Vẽ, ngay từ đầu mùa khô năm 2023, đơn vị đã chủ động làm việc với Sở NN&PTNT, Chi cục Thủy lợi tỉnh Nghệ An để thống nhất kế hoạch điều tiết cấp nước cho hạ du trên tinh thần đảm bảo hài hòa giữa hai mục tiêu cấp nước và phát điện.

Hạ lưu nhà máy thủy điện Bản Vẽ. 

Tính từ đầu năm 2023, Công ty Thủy điện Bản Vẽ đã có 3 đợt xả nước để cung cấp nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt vùng hạ du. Đặc biệt, giai đoạn cuối tháng 4, khi lúa vụ xuân năm 2023 bước vào thời kỳ trổ bông, là một trong những thời kỳ dùng nước cao điểm.

Do ảnh hưởng của El Nino, từ đâu năm đến nay lưu lượng nước về hồ chứa Bản Vẽ rất thấp. Đặc biệt trong hai tháng qua, trên địa bàn Nghệ An diễn ra nhiều đợt nắng nóng gay gắt, nhiệt độ dao động từ 39 đến 42 độ C, khiến cuộc sống người dân ở nơi đây gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt cũng như sản xuất nông nghiệp.

Để đảm bảo cấp nước cho người dân gieo trồng vụ hè - thu, ngày 2/6, UBND tỉnh Nghệ An tiếp tục yêu cầu thủy điện Bản Vẽ cấp nước với lưu lượng 200m3/s vào 8 ngày đầu tháng 6. Để tránh lãng phí nước, UBND tỉnh đề nghị các địa phương vùng hạ du cùng người dân tích cực lấy nước để đảm bảo theo đúng thời vụ.

Mực nước tại lòng hồ thủy điện Bản Vẽ đang xuống mức báo động về mực nước chết.  

Công ty Thủy điện Bản Vẽ cho biết, dung tích hồ chứa Bản Vẽ hơn 1,8 tỷ m3, trong đó dung tích hữu ích từ cao trình 155m - 200m là 1,3 tỷ m3 nước. Hiện nay, mực nước hồ đang ở mức 159,25m, thấp hơn 19m so với cùng kỳ năm 2022. Mực nước này chỉ cao hơn 4m so với mực nước chết và dung tích hữu ích còn lại chỉ còn hơn 90 triệu m3. 

Theo ông Tạ Hữu Hùng, Giám đốc Công ty Thủy điện Bản Vẽ, với thời tiết diễn ra cực đoan như hiện tại, khi hồ thủy điện Bản Vẽ tiếp tục xả nước theo chỉ đạo của UBND tỉnh Nghệ An thì sau khoảng 6 - 8 ngày nữa hồ thủy điện Bản Vẽ sẽ về mực nước chết.

Khi hồ chứa về mực nước chết 155m thì nhà máy thủy điện Bản Vẽ chỉ được phát điện với lưu lượng xả bằng lưu lượng về. Theo quy định, chỉ trường hợp đặc biệt do phải đáp ứng an ninh năng lượng mới tiếp tục khai thác hồ dưới mực nước chết. Vì vậy, trong nửa cuối tháng 6 và hết mùa khô, nếu thời tiết tiếp tục nắng nóng cực đoan thì hạ lưu sông Cả sẽ xảy ra hiện tượng thiếu nước cấp cho hạ du và nguy cơ không đáp ứng đủ điện lên hệ thống.

Lượng nước đo được đang đổ về hồ tại thời điểm hiện nay trung bình là 35m3/giây (cùng kỳ năm ngoái là 105m3/giây). Từ đầu mùa nắng nóng tháng 6 năm nay, mực nước thủy điện Bản Vẽ xuống thấp nhất từ khi vận hành nhà máy.

Theo lãnh đạo nhà máy, những năm trước chỉ cần xả 150m3/giây là các trạm bơm dọc sông Lam đều hoạt động. Tuy nhiên, năm nay các nhánh sông chính của sông Lam như sông Nậm Mộ, sông Hiếu cũng hạn nặng nên thủy điện Bản Vẽ phải tăng mức xả lên 200m3/giây thì các trạm bơm mới lấy được nước phục vụ nông nghiệp.

Bên cạnh đó, khi thiếu nước ở thượng nguồn thì nguy cơ nước biển xâm nhập vào sâu trong đất liền sẽ ngày càng cao. Nguy cơ này có thể sẽ diễn ra vào cuối tháng 6 nếu thời tiết tiếp tục nắng nóng gay gắt mà không có mưa ở thượng nguồn Sông Cả.

Thủy điện Bản Vẽ có diện tích lưu vực 8.700km2, diện tích mặt hồ 45,85km2, mực nước dâng bình thường 200m, mực nước chết 155m. Nhà máy Thủy điện Bản Vẽ là công trình đa mục tiêu với nhiệm vụ chính cắt giảm lũ vào mùa mưa, chống hạn hán vào mùa khô và phát điện đảm bảo an ninh năng lượng cho hệ thống điện quốc gia. 

Phan Ấn