Liên kết thúc đẩy phát triển vùng Nam Trung Bộ

TMO - Trung Bộ nói chung và Nam Trung Bộ nói riêng gồm 14 tỉnh thành, là địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng của cả nước. Tuy nhiên, đây cũng là vùng chịu ảnh hưởng tàn phá nặng nề thiên tai bão lụt.

Sau 18 năm thực hiện Nghị quyết 39-NQ/TW, cấp ủy, chính quyền các địa phương trong tiểu vùng Nam Trung bộ đã vận dụng linh hoạt, sáng tạo trong chỉ đạo, điều hành; cụ thể hóa nội dung Nghị quyết thành các kế hoạch, chương trình, đề án và đã hoàn thành được nhiều mục tiêu, nhiệm vụ đề ra. Nhận thức về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của tiểu vùng đã nhiều thay đổi; tư duy về phát triển vùng, tiểu vùng có nhiểu đổi mới; một số tiềm năng, lợi thế của tiểu vùng từng bước được khai thác hợp lý, phát huy hiệu quả.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, kinh tế - xã hội của một số địa phương trong tiểu vùng vẫn còn những khó khăn; 3/4 địa phương trong tiểu vùng còn chưa tự cân đối được ngân sách; quy mô nền kinh tế tiểu vùng còn nhỏ và dễ bị tổn thương; chuyển dịch cơ cấu kinh tế chậm, chưa có sự đột phá; tỷ trọng nhóm ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản vẫn còn khá lớn; các ngành thâm dụng lao động và giá trị gia tăng cao chưa có tỷ trọng lớn và chưa giữ được vai trò chủ đạo. Quá trình phát triển đã xuất hiện tình trạng xung đột lợi ích giữa các địa phương, lợi ích giữa từng địa phương với lợi ích tiểu vùng, toàn Vùng.

TP. Quy Nhơn, Bình Định (vùng trọng điểm khu vực Nam Trung Bộ)

Theo nghiên cứu của Viện Kinh tế xã hội vùng Trung Bộ, bối cảnh mới đang tác động trực diện đến tình hình kinh tế - xã hội nói chung và liên kết phát triển tiểu vùng Nam Trung Bộ trong giai đoạn 2021-2030 nói riêng. Trong khi đó, chất lượng phát triển nền kinh tế trong nước còn nhiều hạn chế với sức cạnh tranh và hiệu quả còn thấp. Nguy cơ tụt hậu về phát triển kinh tế so với các nước trong khu vực và thế giới đặt ra nhiều thách thức. Công nghiệp vật liệu và các sản phẩm chủ yếu tham gia vào chuỗi giá trị trong sản xuất và phân phối sản phẩm toàn cầu của nền kinh tế còn nhỏ bé. Tỷ lệ nội địa hoá thấp, xuất khẩu ưu thế thuộc về nhà đầu tư nước ngoài v.v… Hệ thống kết cấu hạ tầng tuy đã được lựa chọn là khâu đột phá, song tính kết nối giữa các phương thức vận tải chưa cao, vẫn đang là điểm nghẽn của quá trình phát triển.

Quá trình phân tán nguồn lực theo đơn vị địa lý hành chính (tỉnh/thành phố) đã dẫn đến tình trạng thiếu thống nhất trong phân bổ nguồn lực, hình thành cuộc chạy đua xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng (bến cảng, sân bay…), và một số loại sản phẩm với cơ cấu kinh tế tương tự nhau, xuất hiện tình trạng dư cung trong một số lĩnh vực, dẫn đến lãng phí nguồn lực. Thông tin mất cân xứng và minh bạch, khiến cho việc tìm hiểu môi trường kinh doanh trở nên khó khăn, gia tăng chi phí tìm hiểu và gia nhập thị trường làm giảm sức cạnh tranh.

Việc chạy theo các lợi ích phát triển kinh tế giữa các địa phương đã làm cho liên kết vùng bị suy giảm. Các địa phương đều đặt mục tiêu trở thành trung tâm, động lực phát triển, đều lấy kinh tế biển làm định hướng phát triển. Các địa phương trong Tiểu vùng đều đẩy mạnh phát triển du lịch biển, phát triển cảng biển, phát triển các ngành công nghiệp ven biển v.v…. Điều này sẽ làm phá vỡ đi sự phân bố sản xuất kinh doanh để tạo ra chuỗi liên kết phát triển.

Theo các chuyên gia, ngoài việc trao quyền cho ban điều phối vùng trong đó có tiểu vùng tham gia, cần đẩy mạnh sự liên kết trong việc phối hợp cùng thu hút các nguồn lực để đẩy mạnh phát triển những ngành, lĩnh vực mũi nhọn mang tính vùng, tiểu vùng. Thu hút các nhà đầu tư để tránh sự cạnh tranh giữa các địa phương trong tiểu vùng. Tiếp đến là phối hợp cùng nhau để khai thác hiệu quả nhất các cơ sở hạ tầng hiện nay trên địa bàn tiểu vùng, đặc biệt là hệ thống cảng biển và càng hàng không.

Hiện nay, trên tiểu vùng có 3 cảng biển và 2 cảng hàng không, vị trí rất gần nhau trong khi lợi thế là hạ tầng giao thông đường bộ đã phát triển tương đối, sự kết nối giữa các địa phương trong tiểu vùng về hạ tầng đường bộ là tốt. Cho nên, chúng ta cũng cần sự phân luồng về hàng hóa cũng như hành khách phù hợp với định hướng phát triển kinh tế xã hội của địa phương trong tiểu vùng.

Về các giải pháp, theo các chuyên gia, cần phải có những bước đi mạnh mẽ hơn nữa về cơ chế điều phối liên kết hiệu quả trong đó Nhà nước đóng vai trò nhạc trưởng; hoàn thiện về thể chế điều phối vùng, chia sẻ định hướng phát triển địa phương trong tổng thể vùng, về lập và tổ chức thực hiện quy hoạch, về ban hành các cơ chế chính sách để khai thác các tiềm năng lợi thế, phân bổ và bố trí nguồn lực để tăng cường liên kết tiểu vùng và vùng rồi xây dựng các hệ thống thông tin dữ liệu, các định hướng ưu tiên về những liên kết tiểu vùng Nam Trung Bộ cũng như cả vùng Bắc Trung Bộ, Duyên hải Trung Bộ. Nếu không tiếp tục đổi mới thì rất khó để liên kết cho dù từ cấp từng địa phương, tới một số địa phương hay của cả tiểu vùng, thậm chí vượt qua giới hạn vùng.

TS