Lào Cai: Nhiều hồ, đập tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa lũ

TMO - Kết quả kiểm tra liên ngành của UBND tỉnh Lào Cai mới công bố cho thấy, hệ thống hồ, đập trên địa bàn xây dựng từ lâu và bị xuống cấp nhưng chưa được sửa chữa; chưa được đầu tư thiết bị quan trắc cảnh báo lũ; thiếu kinh phí kiểm định an toàn…

Hiện nay trên địa bàn tỉnh Lào Cai có 107 đập, hồ chứa thủy lợi với tổng dung tích trữ nước khoảng gần 11 triệu m3, điều tiết đảm bảo tưới cho 1.902 ha ruộng lúa và cung cấp nước cho nuôi trồng thủy sản. Hiện Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lào Cai quản lý đối với 2 đập, hồ loại lớn và 7 đập, hồ loại vừa; còn lại 54 đập, hồ chứa loại nhỏ và 44 đập, hồ chứa rất nhỏ phân cấp cho UBND cấp huyện, cấp xã quản lý.

Có 72 dự án thủy điện do ngành Công Thương thực hiện chức năng quản lý nhà nước chuyên ngành, đang vận hành phát điện với tổng công suất 1.138,85 MW và 22 đập, hồ chứa cũng do ngành Công Thương thực hiện chức năng quản lý nhà nước chuyên ngành thuộc các nhà máy tuyển quặng apatit, đồng, sắt và 3 bãi chứa, 1 đê bao của 2 đơn vị sản xuất hóa chất, phân bón.

UBND tỉnh yêu cầu các đơn vị, địa phương tăng cường quản lý an toàn hồ đập giúp tránh được các hậu quả đáng tiếc do vỡ hồ đập, hồ chứa gây ra.

Qua kiểm tra điểm đối với 20 hồ, đập thuộc 3 nhóm gồm hồ thủy lợi, hồ thủy điện và hồ thải quặng đuôi trong mùa mưa năm 2023, lực lượng liên ngành của Lào Cai nhận thấy về cơ bản các chủ sở hữu, quản lý đều thực hiện các quy định liên quan đến phòng, chống thiên tai, chủ động xây dựng phương án ứng phó khi có tình huống mưa lũ.

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn. Cụ thể, đối với hồ, đập thủy lợi, hầu hết đều được đầu tư từ lâu; không có nhà quản lý mà giao quyền vận hành, khai thác cho các tổ hợp tác tại thôn bản dẫn đến việc trực phòng, chống thiên tai chưa thường xuyên; một số hồ đập đã xuống cấp nhưng chưa được sửa chữa; chưa được đầu tư thiết bị quan trắc cảnh báo lũ; thiếu kinh phí kiểm định an toàn đập…

Đối với các hồ, đập thủy điện, phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp đưa ra chưa sát với thực tế; công tác diễn tập phòng, chống thiên tai hàng năm chưa được quan tâm, thực hiện; một số hồ thuỷ điện còn có các hoạt động đánh bắt thuỷ sản gần phạm vi bảo vệ đập tiềm ẩn nguy cơ tai nạn. Còn đối với nhóm hồ thải quặng đuôi, các đập chắn chủ yếu xây dựng bằng đất, qua thời gian dài tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn; công tác quan trắc đập, khí tượng thủy văn chuyên dụng còn hạn chế, phụ thuộc chủ yếu vào năng lực chuyên môn và sự sát sao, cẩn thận của cán bộ phụ trách.

Qua kết quả kiểm tra công tác phòng chống thiên tai và đảm bảo an toàn đập, hồ chứa trên địa bàn tỉnh Lào Cai năm 2023; Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai giao cho Sở Công Thương chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố có liên quan tiếp tục chủ động rà soát hiện trạng, đánh giá an toàn đập, hồ chứa thải quặng đuôi thuộc các dự án khai thác khoáng sản trên địa bàn; có giải pháp đảm bảo an toàn trong mùa mưa lũ năm 2023 và các năm tiếp theo đối với các dự án tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.

Đôn đốc thực hiện các nội dung kiểm định an toàn đập; xây dựng bản đồ ngập lụt vùng hạ du; rà soát, điều chỉnh quy trình vận hành hồ chứa, phương án bảo vệ đập, đảm bảo các phương án được phê duyệt phù hợp, khả thi theo quy định. Tăng cường chỉ đạo các chủ sở hữu các công trình đập, hồ chứa thủy điện, hồ thải quặng đuôi thực hiện quản lý, bảo trì, bảo dưỡng mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ đập, hồ chứa, xây dựng thực hiện phương án quản lý...

Các ngành chức năng tăng cường phối hợp để đảm bảo an toàn công trình hồ đập trong mùa mưa lũ năm nay. 

Sở Tài nguyên và Môi trường Lào Cai sẽ hướng dẫn các tổ chức, cá nhân hoàn thiện các hồ sơ pháp lý về bảo vệ môi trường, tài nguyên nước, khí tượng thuỷ văn theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Nghị định số 02/2023/NĐ-CP ngày 01/02/2023 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên nước; Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/01/2022 của Chính phủ và Thông tư số 02/2022/TT-BTNMT ngày 10/01/2022 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ Môi trường.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lào Cai được giao tăng cường công tác tập huấn, chỉ đạo kiện toàn các tổ chức khai thác công trình đập, hồ chứa thủy lợi đảm bảo năng lực theo quy định; chỉ đạo, tổ chức kiểm tra, rà soát việc thực hiện kiểm định an toàn đập; xây dựng bản đồ ngập lụt vùng hạ du; cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ đập, hồ chứa theo đúng quy định; chủ trì tổng hợp các đập, hồ chứa thuỷ lợi vi phạm phạm vi bảo vệ an toàn công trình.

UBND các huyện, thị xã, thành phố tăng cường công tác chỉ đạo, kiểm tra, thanh tra xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân vi phạm phạm vi bảo vệ an toàn đập, hồ chứa trên địa bàn theo phân cấp được giao quản lý; tăng cường phối hợp với các chủ thể quản lý đập, hồ tổ chức tuyên truyền cho nhân dân hiểu, nắm rõ các quy định của pháp luật, không có các hoạt động vi phạm trong phạm vi bảo vệ công trình, trong lòng hồ chứa cũng như vùng hạ du khi xảy ra mưa lũ và trong thời gian phát điện của công trình thuỷ điện.

Người đứng đầu các địa phương để xảy ra sự cố mất an toàn do hồ, đập chứa nước phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, trước Chủ tịch UBND tỉnh. Đối với các đơn vị chủ sở hữu, chủ quản lý khai thác công trình đập hồ chứa cần tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật về đảm bảo an toàn đập, hồ chứa; thực hiện rà soát, hoàn thiện các nội dung còn thiếu và chưa thực hiện đã được nêu trong biên bản của Đoàn kiểm tra; thường xuyên kiểm tra, giám sát an toàn đập hồ chứa và thực hiện chế độ báo cáo theo quy định; phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, các cơ quan quản lý nhà nước liên quan về đảm bảo an toàn đập, hồ chứa.

Thu Hương