Lạng Sơn: Siết chặt hoạt động khai thác cát sỏi

TMO - Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về tài nguyên khoáng sản, nhất là cát, sỏi trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn luôn được các cấp chính quyền, lãnh đạo địa phương thường xuyên thực hiện, nhờ đó công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác khoáng sản tại địa phương ngày càng được nâng cao.

Trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn có nhiều loại khoáng sản vật liệu xây dựng (VLXD0 như: đá vôi, đá xây dựng (andesit, bazan, granodiorit) và sét gạch ngói. Các loại khoáng sản VLXD có tiềm năng về trữ lượng, giá trị sử dụng và đang được khai thác sử dụng nhiều nhất trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn là đá vôi, andesit, bazan, granodiorit và sét gạch ngói.

Theo Quy hoạch thăm dò, khai thác, sử dụng khoáng sản làm VLXD thông thường tỉnh Lạng Sơn đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, giai đoạn 2021 - 2025, Lạng Sơn đã đưa ra khỏi quy hoạch cũ 4 điểm mỏ, tổng diện tích trên 135ha, gồm 2 mỏ đá vôi, 1 mỏ đất san lấp, 1 mỏ cát, sỏi; điều chỉnh quy mô diện tích 10 điểm mỏ; bổ sung quy hoạch 24 điểm mỏ, gồm 3 mỏ đá vôi, 19 mỏ đất san lấp, 2 mỏ cát, sỏi. Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước lĩnh vực khoáng sản, đặc biệt trong khai thác cát sỏi, ngay từ năm 2022 đến nay, tỉnh Lạng Sơn đã đẩy mạnh kiểm tra việc chấp hành pháp luật, kịp thời ngăn chặn, xử lý nghiêm các hoạt động khai thác trái phép, bảo vệ môi trường sinh thái cũng như nguồn tài nguyên chưa khai thác.

Lãnh đạo UBND huyện Tràng Định thông tin, để xử lý triệt để việc khai thác cát, sỏi trái phép, UBND huyện ban hành nhiều văn bản chỉ đạo thực hiện quản lý hoạt động khoáng sản cát, sỏi trên địa bàn. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đối với người dân nơi có khoáng sản, vận động người dân tham gia giám sát, quản lý, bảo vệ tài nguyên cát, sỏi và phát huy vai trò phát hiện, tố giác các hành vi vi phạm. Đồng thời, tiếp tục tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm, nghiêm cấm lợi dụng việc cấp phép khai thác khoáng sản, nạo vét, khơi thông luồng lạch để khai thác khoáng sản trái phép.

Huyện Tràng Định tích cực kiểm tra hoạt động khai thác cát, sỏi trên địa bàn. (Ảnh: TNMT). 

Nhờ đó, đến nay, trên địa bàn huyện cơ bản không còn hiện tượng khai thác trái phép. Trước đó, những năm 2011 - 2012, địa phương này từng là “điểm nóng” về tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép, đặc biệt là trên sông Kỳ Cùng. Các hoạt động khai thác cát sỏi trái phép đã tác động xấu tới môi trường, làm thay đổi dòng chảy của các dòng sông, gây lở các bãi bồi ven sông. Trước thực trạng này, Tràng Định đã tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kiên quyết xử lý nghiêm các vi phạm, cơ bản dẹp nạn “cát tặc” vào đầu năm 2013.

Tuy nhiên, đến khoảng năm 2018, do giá cát tăng cao, cùng với một số trường hợp người dân tự ý khai thác để phục vụ công trình cá nhân và làm đường giao thông nông thôn, dẫn đến tái diễn hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép.

Còn tại huyện Hữu Lũng, trên địa bàn huyện hiện có 26 đơn vị hoạt động khai thác khoáng sản, trong đó có 2 mỏ cát. Để khai thác hiệu quả, bền vững nguồn tài nguyên khoáng sản, hàng năm, UBND huyện đã chủ động rà soát, xây dựng kế hoạch kiểm tra hoạt động khai thác của các chủ giấy phép; kiểm tra, làm rõ nội dung khi có đơn thư người dân phản ánh liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản. Cùng với đó, quan tâm làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và tập huấn về lĩnh vực khoáng sản, môi trường cho cán bộ phụ trách, công nhân làm việc tại các điểm mỏ.

Qua đó, các tổ chức, cá nhân hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện luôn nâng cao ý thức chấp hành các quy định của pháp luật có liên quan. Hiện nay, tỉnh Lạng Sơn đang tiếp tục rà soát, điều chỉnh, lập mới các quy hoạch thăm dò, khai thác cát, sỏi tại các điểm mỏ để làm cơ sở cấp phép khai thác, góp phần đưa công tác quản lý nhà nước về cát sỏi lòng sông đi vào nền nếp.

Lãnh đạo Sở TN&MT Lạng Sơn cho biết, đặc thù Lạng Sơn là địa phương có sông, suối nhỏ, trữ lượng cát, sỏi ít, chất lượng thấp, chủ yếu chỉ đáp ứng cho các công trình có yêu cầu thấp về tiêu chuẩn chất lượng cát, sỏi và cung cấp cho việc thi công xây dựng các công trình hạ tầng giao thông, công trình phúc lợi thuộc Chương trình xây dựng nông thôn mới của tỉnh. Do đó, UBND tỉnh không lập, phê duyệt riêng quy hoạch thăm dò, khai thác cát, sỏi lòng sông mà tích hợp vào Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó có Phương án thăm dò, khai thác sử dụng tài nguyên khoáng sản đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 236/QĐ-TTg ngày 19/3/2024. Theo quy hoạch, Lạng Sơn có 32 điểm mỏ cát, sỏi lòng sông đã được quy hoạch; hiện UBND tỉnh đã cấp 7 Giấy phép hoạt động khoáng sản cát, sỏi lòng sông; trong đó, 1 Giấy phép khai thác đã hết thời hạn.

Bên cạnh đó có 2 dự án đang hoàn thiện các thủ tục pháp lý sau cấp Giấy phép, chưa tổ chức khai thác. Việc cấp Giấy phép hoạt động khoáng sản không thông qua đấu giá quyền khai thác chủ yếu để lấy cát, sỏi phục vụ xây dựng các công trình công cộng, dân sinh tại chỗ và hệ thống hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật thuộc chương trình nông thôn mới trên địa bàn tỉnh.

Lực lượng chức năng kiểm tra hoạt động khai thác cát lòng sông. 

Do đó, hoạt động khai thác cát, sỏi cơ bản không gây ảnh hưởng đến sự ổn định và cân bằng tự nhiên của lòng, bờ, bãi sông. Tuy nhiên, một trong những khó khăn trong quản lý khoáng sản cát, sỏi lòng sông mà địa phương này đang gặp phải là vẫn còn tình trạng các đối tượng thường lợi dụng các khu vực vùng sâu, vùng xa, giáp ranh giữa các huyện, thời điểm đêm tối, ngày nghỉ để tiến hành khai thác, vận chuyển cát, sỏi trái phép, gây khó khăn cho lực lượng chức năng khi kiểm tra, xử lý vi phạm. Lãnh đạo Sở TN&MT thông tin thêm, đối với các đơn vị khoáng sản đang hoạt động, hàng năm, Sở TN&MT đã phối hợp với các địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát, đảm bảo các đơn vị hoạt động đúng quy định.

Đồng thời, yêu cầu các tổ chức được cấp Giấy phép hoạt động cát, sỏi lòng sông có bãi tập kết tiến hành lắp đặt trạm cân, camera để giám sát khối lượng cát, sỏi mua bán. Thường xuyên rà soát các giấy phép khai thác hết hiệu lực để đôn đốc, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân lập đề án đóng cửa mỏ, cải tạo, phục hồi môi trường sau khi giấy phép khai thác hết hiệu lực. Đặc biệt, với nguồn tài nguyên cát, sỏi chưa khai thác, Sở TN&MT đã tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các huyện, thành phố tiếp tục thực hiện nghiêm các nhóm giải pháp đã được đề ra nhằm phòng ngừa, ngăn chặn hoạt động khai thác khoáng sản trái phép.

Duy trì các Đoàn kiểm tra, công bố địa chỉ thư điện tử, số điện thoại đường dây nóng để tổ chức, cá nhân biết, phản ánh mọi thông tin về tình trạng khai thác khoáng sản trái phép để phát hiện, xử lý kịp thời. Trong giai đoạn tiếp theo, UBND tỉnh Lạng Sơn yêu cầu UBND các huyện và thành phố tăng cường công tác tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân, nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật về khoáng sản, Luật Đất đai, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành nhằm tạo sự chuyển biến trong quần chúng nhân dân ý thức tự giác chấp hành pháp luật, tích cực tố giác các hành vi khai thác, vận chuyển, kinh doanh trái phép khoáng sản, đặc biệt là trong khai thác, vận chuyển cát sỏi…/.

Duy Thanh