Kiến nghị tháo gỡ vướng mắc liên quan đến quy hoạch bô-xít

TMO - Quy hoạch khoáng sản bô-xít đang bao trùm gần 1/3 diện tích tự nhiên toàn tỉnh Đắk Nông. Vì vậy, việc triển khai xây dựng các công trình, dự án, thu hút đầu tư... gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, UBND tỉnh Đắk Nông đã đề nghị đề nghị bộ ngành Trung ương và Chính phủ xem xét, tháo gỡ.

Theo Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, diện tích quy hoạch bô xít chiếm 27% diện tích tự nhiên toàn tỉnh Đắk Nông. Đáng chú ý, quy hoạch khai thác bô-xít đang chồng lên 1.062 dự án xây dựng của địa phương.

Hiện toàn tỉnh Đắk Nông có 1.062 dự án có nhu cầu sử dụng đất phục vụ cho các công trình có diện tích đất chồng lấn với quy hoạch bô-xít chiếm khoảng 6.692ha. Ngoài ra còn có các công trình đầu tư công, các trụ sở sinh hoạt tôn giáo cũng đang chồng lấn lên diện tích quy hoạch bô-xít. Các quy định về bảo vệ khoáng sản chưa khai thác, tận thu khoáng sản cũng đang gây ra những vướng mắc lớn đối với việc triển khai các dự án…

Đắk Nông hiện có 1.062 dự án có nhu cầu sử dụng đất phục vụ cho các công trình có diện tích đất chồng lấn với quy hoạch bô-xít chiếm khoảng 6.692ha. 

Toàn bộ địa hình tỉnh Đắk Nông chủ yếu là đồi núi dốc, do đó, việc đầu tư xây dựng các tuyến đường giao thông, các công trình xây dựng ở địa hình đồi núi cao có nguồn đất dôi dư, còn các dự án ở vùng trũng cần nguồn đất san lấp nguồn đất làm vật liệu san lấp tại các khu vực quy hoạch mỏ bô xít đều có chứa quặng bô xít hoặc nằm xen kẽ trong các tầng đất có chứa quặng bô xít.

Theo quy định tại Điều 65 Luật Khoáng sản năm 2010: Đối với khu vực có dự án đầu tư xây dựng công trình phát hiện có khoáng sản thì cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép quy định tại Điều 82 của Luật này quyết định việc thăm dò, khai thác trước khi dự án được phê duyệt hoặc cấp giấy phép đầu tư; Đối với khu vực chưa được điều tra, đánh giá về khoáng sản mà trong quá trình xây dựng công trình có phát hiện khoáng sản thì cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép quy định tại Điều 82 của Luật này quyết định việc khai thác hoặc không khai thác trong phạm vi xây dựng công trình; trường hợp quyết định khai thác thì không bắt buộc phải tiến hành thăm dò khai thác.  Vì vậy, muốn khai thác làm vật liệu xây dựng, Đắk Nông phải xin ý kiến Bộ Tài nguyên và Môi trường trước khi cấp giấy phép khai thác đất san lấp hoặc xác nhận bản đăng ký khu vực khai thác đất san lấp. 

UBND tỉnh Đắk Nông cho biết, hiện nay, trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, diện tích phân bổ quặng bô-xít lớn, chiếm khoảng 1/3 diện tích toàn tỉnh. Do đó, UBND tỉnh Đắk Nông phải lấy ý kiến của các bộ, ngành Trung ương trước khi xem xét, quyết định chủ trương đầu tư các dự án khác có liên quan. Điều này, làm ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh, thu hút đầu tư của tỉnh, chậm tiến độ triển khai các dự án đầu tư công… nằm trong khu vực đã có điều tra, đánh giá, thăm dò bô xít. Những vướng mắc trên tạo lực cản cho sự phát triển kinh tế - xã hội, gây lãng phí cơ hội đầu tư cho các hoạt động phát triển khác.

Quy hoạch bô-xít chồng lấn khiến nhiều công trình, dự án trọng điểm trên địa bàn tỉnh chưa thể triển khai. Ảnh: PT. 

Để các vướng mắc liên quan đến các công trình, dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội cũng như các vấn đề bất cập đặt ra liên quan đến bô-xít, quy hoạch bô-xít trên địa bàn tỉnh Đắk Nông sớm được tháo gỡ, đảm bảo tính pháp lý về mặt pháp luật và thẩm quyền để tỉnh Đắk Nông kịp thời, đẩy nhanh tiến độ, giải ngân vốn đầu tư các công trình, dự án cũng như hoàn thành các nhiệm vụ, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đề ra; tỉnh Đắk Nông đề xuất Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ cho phép triển khai thực hiện các dự án, công trình nằm trong vùng Quy hoạch bô xít và khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia, đặc biệt là các công trình, dự án thuộc danh mục đầu tư công trung hạn; các công trình, dự án thuộc 03 Chương trình mục tiêu quốc gia; các dự án lớn, quan trọng phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đang triển khai đầu tư.

Xem xét, ủy quyền cho UBND tỉnh Đắk Nông chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án nằm trên khu vực có chứa khoáng sản bô xít, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp thực hiện dự án, cũng như giảm sức ép cho Bộ Tài nguyên và Môi trường khi phải thẩm định và có ý kiến đối với các dự án trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Đối với phần diện tích có khoáng sản trong phạm vi xây dựng dự án, UBND tỉnh sẽ chỉ đạo các đơn vị liên quan thu gom và quản lý, bảo vệ, không làm thất thoát tài nguyên, khoáng sản.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cung cấp bản đồ phân bố khu vực chứa thân quặng bô xít đã được phê duyệt trữ lượng trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, làm cơ sở cho UBND tỉnh rà soát các dự án phát triển kinh tế - xã hội chồng lấn với khu vực có chứa thân quặng. UBND tỉnh Đắk Nông cam kết lưu giữ, quản lý thông tin về trữ lượng bô xít theo đúng quy định của pháp luật.

Có cơ chế đặc thù cho phép UBND tỉnh cấp xác nhận bản đăng ký khu vực, khối lượng, công suất khai thác đất có lẫn với bô xít làm vật liệu san lấp hoặc cấp giấy phép khai thác đất có lẫn bô xít làm vật liệu san lấp trong khu vực có dự án đầu tư xây dựng công trình để phục vụ cho các công trình có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh như các công trình hạ tầng kỹ thuật: đường giao thông, các dự án điện; các công trình phúc lợi xã hội như trường học, bệnh viện…, đặc biệt là tuyến cao tốc Chơn Thành - Gia Nghĩa.

Bộ Công thương và Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn phương pháp đánh giá hiệu quả thu hồi quặng bô-xít trong quá trình triển khai đầu tư xây dựng các dự án; sớm có hướng dẫn cho địa phương về phương pháp thẩm định, đánh giá hiệu quả của việc thu hồi bô-xít; giải quyết các vấn đề bất cập, chồng chéo về quy định pháp luật và các quy hoạch chung, quy hoạch ngành; tham mưu Thủ tướng Chính phủ có văn bản giải quyết vấn đề chồng chéo giữa quy hoạch bô-xít với các vấn đề thực tiễn hiện nay để sớm tháo gỡ khó khăn cho Đắk Nông.

Ngoài ra, hiện Đắk Nông cũng đang gặp khó khăn liên quan đến khoáng sản làm vật liệu là đất san lấp, nhiều dự án trọng điểm có nhu cầu đào đắp lớn không thể triển khai vì thiếu vật liệu san lấp dẫn đến việc thi công các dự án đầu tư công bị tạm dừng, không thể triển khai. Nguyên nhân một phần là do tỉnh Đắk Nông chậm trễ trong việc quy hoạch các mỏ đất làm vật liệu xây dựng thông thường, nhưng căn cơ vẫn là phần lớn các mỏ đất dùng vật liệu san lấp quy hoạch cũng nằm trên các khu vực có chứa quặng bô-xít…

Lãnh đạo UBND tỉnh khẳng định, những khó khăn liên quan đến quy hoạch bô-xít đang đặt ra nhiều vấn đề thách thức đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Hiện tại, quy hoạch bô-xít đang bao trùm lên nhiều công trình dự án đầu tư phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh Đắk Nông, tạo nên vướng mắc, làm chậm trễ quá trình phát triển của địa phương. Trước thực tế đó, tỉnh Đắk Nông  yêu cầu các sở, ngành, địa phương tập hợp cụ thể các dự án vướng mắc để trình các bộ, ngành xem xét giải quyết. Đối với các trường vượt thẩm quyền, tỉnh Đắk Nông đề nghị Bộ Công thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các Bộ, ngành Trung ương đồng hành để trình Chính phủ tháo gỡ.

Tuấn Phạm