Khai thác hiệu quả gắn với bảo vệ tài nguyên nước

TMO - Nhằm đảm bảo hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước hiệu quả đáp ứng nhu cầu sản xuất, sinh hoạt của người dân trên địa bàn, UBND tỉnh Đồng Nai quyết liệt triển khai các giải pháp bảo vệ chất lượng nguồn nước mặt, nước ngầm, đầu tư nâng cấp mạng lưới cấp nước sạch nông thôn, qua đó hướng đến mục tiêu khai thác, sử dụng bền vững nguồn nước. 

Tổng lượng nước dưới đất khai thác trên địa bàn tỉnh hiện khoảng 1.341.670 m3/ngày với khoảng 396.437 công trình. Trong đó số lượng công trình khai thác nhỏ lẻ (lưu lượng khai thác nhỏ hơn 10 m3/ngày) khoảng 364.495 công trình. Tuy nhiên, quá trình khai thác, sử dụng nước dưới đất kéo theo những vấn đề như gia tăng nguy cơ ô nhiễm, cạn kiệt nguồn nước, sụt lún mặt đất. 

Theo đó, thực hiện nhiệm vụ “Quan trắc tài nguyên nước dưới đất trên địa bàn tỉnh Đồng Nai”, Sở TN&MT Đồng Nai thực hiện quan trắc mực nước và chất lượng nước tại 115 công trình thuộc 11 khu vực kết quả quan trắc mực nước và chất lượng nước. Kết quả cho thấy: Nhìn chung mực nước dưới đất trên địa bàn tỉnh Đồng Nai được cải thiện và gia tăng làm tăng trữ lượng nước dưới đất trong khu vực so với cùng kỳ năm 2021.

Chất lượng nước dưới đất trên toàn địa bàn tỉnh có cải thiện hơn so với cùng kỳ năm 2021, tuy nhiên còn một số khu vực có phát hiện các kim loại nhưng với hàm lượng thấp; giá trị pH tại các khu vực như: Long Thành, Nhơn Trạch, Trảng Bom, Định Quán và Biên Hòa không đạt quy chuẩn, do đó cần phải xử lý các thông số nêu trên trước khi đưa vào sử dụng.

UBND tỉnh ban hành Danh mục vùng hạn chế khai thác nước dưới đất nhằm hạn chế những tác động tiêu cực tới nguồn nước 

Do đó, việc ban hành Danh mục vùng hạn chế khai thác nước dưới đất trên địa bàn tỉnh Đồng Nai là hết sức quan trọng và đặc biệt cần thiết làm cơ sở cho việc thẩm định cấp phép khai thác nước dưới đất, nhằm nâng cao hiệu quả về công tác quản lý tài nguyên nước dưới đất. Theo quyết định, có gần 600 vùng, khu vực ở 11 huyện, thành phố nằm trong vùng, khu vực, điểm hạn chế khai thác nước ngầm. Đây là các vị trí mà phạm vi khoảng cách nhỏ hơn 1km tới bãi rác, nghĩa trang hoặc khu chôn lấp chất thải; khu vực đã có hệ thống cấp nước tập trung; khu vực đã bị ô nhiễm hoặc đang gia tăng ô nhiễm do khai thác nước dưới đất; khu vực có mức nước ngầm giảm thấp hơn mức cho phép…

Trên cơ sở vùng hạn chế khai thác nước dưới đất đã ban hành, các Sở, ngành và địa phương xây dựng kế hoạch đầu tư hệ thống cấp nước sạch cho các vùng bị hạn chế khai thác nước dưới đất. Đề án cung cấp nước sạch tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2021-2025 do Sở Xây dựng và Sở NN&PTNT đang hoàn thiện cũng đặt mục tiêu tận dụng, khai thác nguồn nước mặt phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất công, nông nghiệp.

Ngoài ra, thống kê của Phòng Tài nguyên nước, khoáng sản và biến đổi khí hậu (Sở TN&MT), trung bình mỗi ngày các đơn vị khai thác khoảng 12,6 triệu m3 nước mặt phục vụ sản xuất công nghiệp, nông nghiệp và sinh hoạt. Nguồn nước mặt này được khai thác từ sông Đồng Nai, hồ Trị An và một số sông, hồ chứa nước ở các địa phương. UBND tỉnh vừa ban hành Quyết định số 2358/QĐ-UBND về danh mục nguồn nước nội tỉnh trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.

Nguồn nước mặt giữ vai trò quan trọng trong hoạt động sản xuất, sinh hoạt trên địa bàn tỉnh 

Theo đó, toàn tỉnh có gần 670 sông, suối, rạch, phụ lưu, tắc nằm trong danh mục nguồn nước nội tỉnh. Trong đó, H.Nhơn Trạch nhiều nhất với hơn 170 sông, suối; huyện Xuân Lộc hơn 90 sông, suối; TP.Biên Hòa hơn 60 sông, suối… Việc lập và ban hành các danh mục nguồn nước nội tỉnh nhằm tuân thủ các quy định về quản lý tài nguyên nước; xác định nguồn tài nguyên nước và điều phối, giám sát hoạt động khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên nước hợp lý. Đây cũng là cơ sở quan trọng trong việc tổ chức, lập quy hoạch vùng, tỉnh liên quan đến phần đất có mặt nước, đất hành lang sông hồ, từ đó đề ra giải pháp bảo vệ nguồn nước, nghiêm cấm san lấp, lấn chiếm và sử dụng trái phép đất thuộc phạm vi hành lang bảo vệ nguồn nước.    

Để giảm ô nhiễm nguồn nước sông, Đồng Nai đã quy hoạch và lắp đặt hệ thống quan trắc môi trường nước; đầu tư mới và nâng cấp hệ thống thoát nước và xử lý nước thải đô thị; xây dựng trạm xử lý khu công nghiệp và kiểm soát nguồn nước thải từ hoạt động sản xuất công nghiệp. Ngoài ra, tỉnh phối hợp với các địa phương trong khu vực và Ủy ban Bảo vệ môi trường lưu vực hệ thống sông Đồng Nai thực hiện các giải pháp mang tính đột phá để bảo vệ nguồn nước mặt.   

Về mạng lưới quan trắc, theo Quyết định số 2676 của UBND tỉnh phê duyệt mạng lưới quan trắc môi trường trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030, trong 5 năm tới, Đồng Nai có hơn 340 công trình, trạm, vị trí quan trắc môi trường nước (mặt, ngầm) trên các sông, hồ, suối, rạch. Trong đó có 169 vị trí quan trắc chất lượng nước mặt gián đoạn và định kỳ; 16 trạm quan trắc nước mặt tự động; 29 vị trí quan trắc chất lượng dòng chảy và 127 công trình quan trắc nước dưới đất tại 9 huyện và 2 thành phố. 

Địa phương này đẩy mạnh công tác quan trắc nhằm kiểm soát chất lượng nguồn nước trên địa bàn 

Bên cạnh đó, tỉnh đầu tư nhiều công trình, dự án xử lý nước thải sinh hoạt, hệ thống thoát nước tại các huyện, thành phố. Hiện 2 thành phố là Biên Hòa và Long Khánh đã có dự án xử lý nước thải sinh hoạt đô thị, trong đó TP.Biên Hòa đã đưa vào khai thác tiểu dự án Trạm xử lý nước thải số 1 giai đoạn 1; TP.Long Khánh đang triển khai. Ngoài ra, các huyện, thành phố đều đã và đang triển khai các dự án thoát nước và chống ngập.

Hướng đến mục tiêu khai thác hiệu quả, bảo vệ tài nguyên nước, thời gian qua tỉnh Đồng Nai chú trọng đến công tác đầu tư, nâng cấp hệ thống các công trình nước sạch nông thôn. Theo Sở NN&PTNT tỉnh Đồng Nai trên địa bàn tỉnh có 88 công trình cấp nước nông thôn, trong đó có 56 công trình đang hoạt động hiệu quả, đạt 50% so với thiết kế; 26 công trình đã ngưng hoạt động, còn lại đang đầu tư.

Theo Sở NN&PTNT, các công trình cấp nước nông thôn hiệu quả chưa cao vì nhiều hộ dân chưa đấu nối nước sạch hoặc đấu nối nhưng không dùng. Giá nước sạch  theo người dân là cao so với mức sống trung bình nên người dân chưa đăng ký. Vào mùa khô, một số công trình thiếu nước. Sở NN&PTNT cho rằng, để nâng cao hiệu quả hoạt động của các công trình cấp nước, các địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền cho người dân ý nghĩa của việc sử dụng nước sạch đối với sức khỏe; bố trí kinh phí bảo dưỡng công trình, thay thế thiết bị cải thiện chất lượng nước. Ngoài ra, địa phương có chính sách hỗ trợ người dân có hoàn cảnh khó khăn, hộ đồng bào dân tộc thiểu số chi phí lắp đặt đồng hồ nước.

Để nâng cao tỷ lệ người dân được dùng nước sạch từ các công trình cấp nước nông thôn, các sở, ngành cần tham mưu UBND tỉnh có giải pháp hỗ trợ giá nước, chi phí lắp đặt đồng hồ nước cho người dân khu vực nông thôn. Đơn vị quản lý, vận hành công trình nghiên cứu giải pháp để cải thiện tình trạng nước sạch nhưng lắng cặn, đá vôi.

Nguyễn Mai