Khắc phục khó khăn trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng

TMO - Trong những năm qua, tỷ lệ che phủ rừng, trồng rừng thay thế ở địa bàn tỉnh Đắk Lắk khá thấp. Thực trạng này xảy ra do nhiều nguyên nhân, cơ quan chức năng tỉnh đang xem xét kiến nghị Trung ương thay đổi một số chính sách hiện hành để cải thiện tình hình.

Theo đánh giá của UBND tỉnh Đắk Lắk, sau 5 năm thực hiện Chỉ thị số 13-CT/TW, ngày 12/1/2017 của Ban Bí thư về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng”  nhận thức và ý thức trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, cán bộ, đảng viên và người dân đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng được nâng cao. 

Thời gian qua, tỉnh Đắk Lắk đã kiện toàn, củng cố cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành về quản lý lâm nghiệp; dừng khai thác gỗ rừng tự nhiên; tăng cường công tác quản lý, sắp xếp ổn định dân di cư tự do trên địa bàn; tập trung rà soát, đánh giá, kiểm soát chặt chẽ các quy hoạch, dự án phát triển kinh tế-xã hội có tác động tiêu cực đến diện tích, chất lượng rừng; điều tra, đo đạc xây dựng hồ sơ quản lý, phân định, đánh mốc ranh giới các loại rừng; giải quyết dứt điểm tình trạng tranh chấp, lấn chiếm đất rừng trái pháp luật; hoàn thành việc giao đất, giao rừng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp.

Theo báo cáo của Tỉnh ủy Đắk Lắk, đến nay tỉnh này có 506.728 ha rừng, trong đó có hơn 365.635 ha rừng tự nhiên bao gồm 227.909ha rừng đặc dụng, 64.416ha rừng phòng hộ và 214.403ha rừng sản xuất, độ che phủ rừng đạt 38,35% (thấp hơn nhiều so với bình quân chung của cả nước (khoảng 42%). Những năm qua, công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn tỉnh này có nhiều chuyển biến tích cực.

Công tác trồng rừng có nhiều kết quả, giai đoạn 2017 - 2022 toàn tỉnh trồng được 12.405 ha (cả trồng rừng mới và trồng lại rừng sau khai thác). Chính sách về chi trả dịch vụ môi trường rừng đã ngày càng phát huy hiệu quả trong công tác thu hút, vận động người dân tham gia bảo vệ rừng tại địa bàn. Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng của tỉnh đã chi trả cho các hộ dân, chủ rừng trên địa bàn hơn 488 tỷ đồng (đạt 100% kế hoạch), góp phần tạo việc làm, cải thiện sinh kế cho người làm nghề rừng. 

Bên cạnh những kết quả đạt được, hiện tỷ lệ che phủ rừng ở Đắk Lắk thấp hơn nhiều so với cả nước, vi phạm trong lâm nghiệp còn diễn biến phức tạp. 

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn Đắk Lắk vẫn còn nhiều hạn chế, khuyết điểm như: cấp ủy, chính quyền một số nơi, nhất là cấp xã chưa thực hiện đầy đủ công tác quản lý nhà nước về rừng và đất lâm nghiệp trên địa bàn; sự phối hợp giữa các ngành, các cấp chưa thường xuyên và chưa hiệu quả. Một số chủ rừng năng lực còn hạn chế, chưa thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ rừng tại gốc dẫn đến tình hình vi phạm các quy định về quản lý, bảo vệ rừng, kinh doanh lâm sản chưa được ngăn chặn triệt để.

Tình trạng khai thác, mua bán, vận chuyển lâm sản cũng như tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng trái phép còn diễn biến phức tạp, nhất là các địa phương có đông dân di cư tự do đến sinh sống. Công tác trồng rừng, phát triển các mô hình lâm nghiệp theo chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến, tiêu thụ còn hạn chế. Việc thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn chiếm trái phép để trồng lại rừng rất khó thực hiện do người dân thiếu đất sản xuất.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh của các công ty lâm nghiệp sau sắp xếp chưa cao, do khó khăn về kinh phí dẫn đến hiệu quả công tác bảo vệ rừng tự nhiên được giao còn hạn chế. Đáng chú ý là hầu hết các dự án nông-lâm nghiệp trên đất rừng gặp nhiều khó khăn và kém hiệu quả; nhiều dự án bộc lộ những tồn tại, yếu kém và thiếu năng lực, chậm tiến độ, chưa thực hiện hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng, để rừng bị chặt phá, đất đai bị xâm canh lấn chiếm… 

Theo thống kê cho thấy, từ năm 2017 đến nay, các cơ quan chức năng của tỉnh đã phát hiện, tiếp nhận, lập hồ sơ xử lý 6.502 vụ vi phạm pháp luật trong lĩnh vực lâm nghiệp, trong đó xử lý hành chính 6.143 vụ; lập hồ sơ đề nghị xử lý hình sự 98 vụ với 57 bị can; tịch thu 6.339m3 gỗ các loại; thu nộp ngân sách nhà nước hơn 35,5 tỷ đồng…

Theo lãnh đạo tỉnh Đắk Lắk, nguyên nhân dẫn đến hạn chế, khuyết điểm trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn là do cơ chế, chính sách còn thiếu đồng bộ, nhiều bất cập, nhất là vấn đề về quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm của chủ rừng. Nguồn vốn đầu tư cho phát triển lâm nghiệp, kinh phí hỗ trợ quản lý, bảo vệ rừng tự nhiên còn rất thấp và thiếu so với yêu cầu thực tế. Các dự án cải tạo rừng vướng mắc về cơ chế, chính sách và hưởng lợi đối với diện tích rừng, đất rừng được giao nên không tạo động lực cũng như trách nhiệm quản lý bảo vệ rừng của chủ dự án. Chính sách đối với các công ty lâm nghiệp chưa phù hợp, nhất là vấn đề tiền thuê đất. Chưa có đủ nguồn lực để giải quyết đồng bộ, hài hòa các vấn đề liên quan đến công tác quản lý, bảo vệ rừng và phát triển rừng như, việc bố trí, sắp xếp ổn định dân cư; giải quyết đất ở, đất sản xuất, việc làm cho người dân sống gần rừng... 

Ngoài ra, chính quyền địa phương cấp cơ sở ở một số nơi chưa thực sự quan tâm và coi công tác quản lý, bảo vệ, phát triển rừng là nhiệm vụ chính trị. Hầu hết năng lực quản trị, quản lý và bảo vệ rừng của chủ rừng còn nhiều hạn chế. Chế độ đãi ngộ chưa tương xứng dẫn đến tình trạng buông lỏng quản lý... 

Cùng với những kiến nghị, đề xuất tháo gỡ khó khăn, Đắk Lắk cần triển khai đồng bộ công tác quản lý, bảo vệ rừng (Ảnh minh họa). 

Trước những khó khăn, bất cập trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn, tỉnh Đắk Lắk đã đề xuất Trung ương quan tâm, giải quyết một số vấn đề như: đề nghị xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách lâm nghiệp đặc thù vùng Tây Nguyên để quản lý bảo vệ và phát triển rừng có hiệu quả; cho phép sử dụng hợp lý một phần đất lâm nghiệp không có rừng để bố trí đất sản xuất cho người dân, góp phần đảm bảo đời sống gắn với bảo vệ, phát triển rừng lâu dài; sớm bổ sung, hoàn thiện, ban hành các cơ chế, chính sách về quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên rừng.

Tăng cường quyền hạn cho chủ rừng thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ, phát triển rừng; nâng mức hỗ trợ tương ứng cho công tác bảo vệ rừng và chi trả dịch vụ môi trường rừng; có chính sách đặc thù để hỗ trợ phát triển sản xuất cho hộ dân di cư tự do tại các dự án bố trí, sắp xếp ổn định dân cư để phấn đấu đến năm 2025 cơ bản không còn tình trạng dân di cư tự do; xem xét, tăng định mức đầu tư trồng rừng phòng hộ, đặc dụng lên 70 triệu đồng/ha trở lên và hỗ trợ trồng rừng sản xuất hiệu quả từ 50 triệu đồng/ha trở lên để thu hút các doanh nghiệp, hộ gia đình tham gia trồng rừng...

Bên cạnh những kiến nghị, đề xuất thời gian tới UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo UBND các huyện, thị xã, thành phố rà soát quy hoạch sử dụng đất, trong đó xác định quỹ đất trồng rừng đặc dụng, phòng hộ, đất trồng mới rừng sản xuất mục đích gỗ lớn, đất quy hoạch trồng cây xanh đô thị, đất phát triển trồng cây xanh phân tán vùng nông thôn. Các đơn vị chủ rừng chủ động rà soát quỹ đất, xây dựng kế hoạch trồng rừng, trồng cây xanh phân tán.

Đức Dũng