Hậu Giang: Đồng bộ các giải pháp bảo vệ nguồn nước

TMO - Trước tình trạng ô nhiễm ngày càng phức tạp đang đặt ra nhiều thách thức cho việc bảo đảm an ninh nguồn nước trên địa bàn tỉnh Hậu Giang. Để đáp ứng nhu cầu, phục vụ cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, tỉnh Hậu Giang đang triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm quản lý, bảo vệ hiệu quả tài nguyên nước.

Hậu Giang được đánh giá là địa phương có nguồn nước mặt dồi dào, với hệ thống sông, kênh, rạch chằng chịt ở các huyện, thị xã thành phố. Đặc biệt, địa hình của tỉnh Hậu Giang có nhiều thuận lợi để tích trữ một lượng lớn nước ngọt vào mùa mưa.

Tuy nhiên, những năm gần đây hoạt động phát triển công nghiệp, nông nghiệp, đô thị và các hiện tượng cực đoan của biến đổi khí hậu đã và đang tác động không nhỏ đến chất lượng cũng như trữ lượng nguồn tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh Hậu Giang.

Nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý, bảo vệ nguồn nước mặt, nước dưới đất, thời gian qua, tỉnh Hậu Giang đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của tổ chức, cá nhân trong việc nghiêm chỉnh chấp hành các quy định của pháp luật về tài nguyên nước.

Đồng thời triển khai các nhiệm vụ điều tra, quy hoạch phân bổ nước dưới đất; phê duyệt vùng bảo hộ vệ sinh khu vực cấp nước sinh hoạt, danh mục nguồn nước phải lập hành lang bảo vệ, vùng hạn chế khai thác nước dưới đất, khu vực phải đăng ký khai thác nước dưới đất, cắm mốc hành lang bảo vệ nguồn nước; đồng thời đánh giá khả năng tiếp nhận nước thải ở một số tuyến sông, kênh rạch.

Trong số các giải pháp được Hậu Giang đẩy mạnh triển khai để bảo vệ nguồn nước thì việc bổ cập tầng chứa nước có kiểm soát (MAR) được xem là một giải pháp trọng tâm hiện nay. Lãnh đạo đơn vị Cấp thoát nước - Công trình đô thị Hậu Giang cho biết, tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) hiện nay cũng như hầu hết các tỉnh thành trong cả nước, nguồn nước chính để phục vụ cho sinh hoạt và sản phẩm sản xuất là từ nước mặt và nước ngầm.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nguồn nước mặt đang ngày càng ô nhiễm, hơn nữa tình trạng xâm nhập mặn ngày càng diễn ra phức tạp, bên cạnh đó biến đổi khí hậu và đập thủy điện được xây dựng trên khu vực đầu nguồn của các sông lớn, cộng thêm quá trình khai thác nước thiếu kiểm soát đã khiến các dòng sông khô cạn, ô nhiễm.

Tỉnh Hậu Giang chú trọng công tác bảo vệ nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt của Nhân dân. 

Do đó, giải pháp khả thi trong việc quản lý nước bổ sung và cấp nước tại ĐBSCL là câu hỏi cấp thiết đặt ra không chỉ cho ĐBSCL nói riêng mà còn dành cho các khu vực ven biển của Việt Nam nói chung. Vì vậy, để chung tay bảo vệ nguồn nước, Công ty Cổ phần Cấp thoát nước - Công trình đô thị Hậu Giang đã phối hợp với dự án Quản lý nước dưới đất và Tai biến địa chất thích ứng với biến đổi khí hậu (CRMGG); Viện Khoa học Địa chất và Tài nguyên Liên bang Đức (BGR), cùng các đơn vị liên quan, tổ chức trao đổi kỹ thuật “Bổ cập tầng chứa nước kiểm soát (MAR)”.

Trước thực tế nguồn nước bị ô nhiễm và thiếu nước ngày càng nghiêm trọng, một trong những giải pháp hiện nay đang được thí điểm trên địa bàn thành phố Vị Thanh và Ngã Bảy là bổ sung tầng chứa nước có kiểm soát (MAR). Đây là giải pháp được các ngành, chuyên gia đánh giá bước đầu mang lại hiệu quả trong khai thác nước, góp phần bảo vệ nguồn nước.

So với phương pháp lưu trữ nước trên bề mặt, lưu trữ nước thông qua phương pháp MAR có nhiều lợi thế. MAR yêu cầu về kích thước mặt giới hạn và nước không thất bại trong việc thoát hơi. Phương pháp này làm tăng mực nước suy giảm cục bộ và có thể làm chậm quá trình sưu tập. MAR có thể được sử dụng để đẩy lùi tình trạng tăng tốc độ mặn trong nước bổ sung bằng cách bổ sung nước ngọt cục bộ, cải thiện chất lượng nước bổ sung. ĐBSCL là khu vực sản xuất nông nghiệp trọng điểm của Việt Nam, đóng góp lớn vào an ninh lương thực và xuất khẩu nông sản.

Tuy nhiên, vùng đất này đang phải đối mặt với nhiều thiên tai nguy hiểm, tình trạng xâm nhập mặn gia tăng ảnh hưởng đến sản xuất và sinh hoạt. Sụt lở đất; nguồn nước mạnh suy giảm, đe dọa đến an ninh nước và phát triển bền vững. Những vấn đề này đặt ra yêu cầu về thiết bị giải pháp quản lý tài nguyên nước hiệu quả, trong đó các tầng bổ sung chứa nước có kiểm soát (MAR) được đánh giá là một hướng đi đầy đủ. Theo nhận định của các chuyên gia, MAR không chỉ là một công nghệ tiên tiến mà còn là một chiến lược bền vững, giúp tái tạo nguồn nước bổ sung, duy trì cân bằng nước dưới đất, cải thiện chất lượng nước, giảm nguy cơ nhiễm mặn và ô nhiễm.

Đảm bảo nước sản xuất góp phần phát triển kinh tế, xã hội Hậu Giang. 

Đồng thời, giảm tác động tiêu cực đến cơ sở hạ tầng, tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, đảm bảo nguồn nước dài hạn. Các mô hình thí nghiệm dự án CRMGG được phát triển tại Hậu Giang, Sóc Trăng cùng với sự hợp tác của các tổ chức đã mang lại những kết quả tích cực.

Đây là cơ sở quan trọng để nhân rộng MAR trên phạm vi rộng hơn, hướng tới một chiến lược quản lý hiệu quả nước và sự vững chắc cho ĐBSCL. Thông tin từ chuyên gia thuộc Trung tâm Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước Quốc gia (Nawapi), qua điều tra có 536.000 công trình khai thác nước dưới đất làm ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường ĐBSCL.

Trong MAR, tác động của biến đổi khí hậu đến nguồn nước thấp hơn, nên thực hiện giải pháp MAR đối với các tầng chứa nước ở ĐBSCL là khả thi. Để khai thác tiềm năng nhân tạo có 4 nhóm tiêu chí về tầng chứa nước như: nhóm tiêu chí tầng chứa nước, về nguồn nước, tiêu chí bề mặt và nhóm tiêu chí về quản lý.

Bên cạnh đó, cần phải dựa vào các tiêu chí để thực hiện hiệu quả tốt nhất trong việc bảo vệ nguồn nước. Các vấn đề phát triển khai báo trong giải pháp này hiện vẫn đang cố gắng như khả năng dự trữ, thu hồi nước, biến đổi chất lượng nước và vấn đề về hành lang pháp lý để có thể phát triển ở vùng ĐBSCL.

Cùng với việc triển khai đồng bộ các giải pháp để bảo vệ nguồn nước, tỉnh Hậu Giang cũng siết chặt công tác cấp phép khai thác nguồn nước, ưu tiên cấp phép cho tổ chức, cá nhân khai thác nguồn nước mặt, hạn chế cấp phép khai thác nước ngầm, trừ trường hợp khai thác nước dưới đất nhằm phục vụ cho việc cấp nước sinh hoạt và một số ngành nghề đặc thù có yêu cầu cao về chất lượng nguồn nước như chế biến nông sản, thủy sản xuất khẩu.

Đồng thời, thường xuyên kiểm tra, kịp thời xử lý những tổ chức, cá nhân có hành vi gây ô nhiễm môi trường nước mặt, nước dưới đất; đầu tư và đưa vào vận hành hệ thống quan trắc tự động để quan trắc định kỳ chất lượng nước mặt, nước dưới đất; vận động các tổ chức, cá nhân hạn chế xây dựng công trình khai thác nước ngầm, ưu tiên sử dụng nguồn nước từ các nhà máy cấp nước.

Ngoài ra, tỉnh Hậu Giang cũng tập trung triển khai quy hoạch cấp nước; xây dựng mới các hệ thống cấp nước tập trung quy mô lớn có công nghệ xử lý nước đạt quy chuẩn quốc gia; mở rộng, nâng cấp và nối mạng cấp nước cho các xã.

Để bảo vệ chất lượng nguồn nước mặt, tỉnh Hậu Giang cũng đang tập trung xử lý triệt để, di dời những cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng; yêu cầu tất cả các khu, cụm công nghiệp xây dựng và vận hành hiệu quả hệ thống xử lý nước thải tập trung; các doanh nghiệp có nguồn thải lớn phải lắp đặt hệ thống quan trắc tự động liên tục để cơ quan chức năng giám sát hoạt động xả thải, phối hợp với các địa phương giáp ranh để triển khai đồng bộ công tác quản lý, khai thác, sử dụng bền vững nguồn nước…/.

Anh Thư