Giải pháp khai thác bền vững cát ngoài khơi

TMO - Trong bối cảnh nhiều dự án kết cấu hạ tầng gặp vướng mắc về nguồn cung vật liệu cát để san lấp, đắp nền, Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tập trung nghiên cứu, đưa ra các giải pháp khả thi nhằm sớm giải quyết vấn đề cấp bách này.

Thông tin từ Cục Địa chất Việt Nam cho biết, Việt Nam đang trong giai đoạn đẩy mạnh xây dựng, phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng chiến lược đồng bộ, hiện đại, trọng tâm là hệ thống đường cao tốc, cảng hàng không, bến cảng, hạ tầng đô thị, hạ tầng ứng phó biến đổi khí hậu, hạ tầng thủy lợi chống xói lở bờ sông - bờ biển. Điều đó đã dẫn đến nhu cầu về vật liệu xây dựng nói chung và nhu cầu cát san lấp, cát xây dựng nói riêng tăng lên rất cao. Một số vùng đã xảy ra khan hiếm vật liệu san lấp, gây ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng xây dựng công trình, đặc biệt là vùng đồng bằng Sông Cửu Long và một số vùng kinh tế ven biển. 

Bộ Tài nguyên và Môi trường, các bộ, ngành liên quan đã đề xuất nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn như: Tăng công suất khai thác cát sông lên 150% và hơn nữa; đánh giá tài nguyên và thí điểm sử dụng cát biển làm vật liệu san lấp nền đường cao tốc; phát triển cát nhân tạo (cát nghiền từ đá, chất thải rắn từ khai thác mỏ); nghiên cứu xây dựng cầu cạn ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long để giảm sử dụng vật liệu san lấp…

Việc thúc đẩy hợp tác trong tìm kiếm giải pháp khai thác cát ngoài khơi bền vững góp phần khắc phục vướng mắc về nguồn cung vật liệu cát để san lấp, đắp nền tại các dự án giao thông trọng điểm tại Việt Nam. 

Trong đó, việc đánh giá tài nguyên và nghiên cứu khả năng sử dụng cát biển đã được Cục Địa chất Việt Nam triển khai trong năm 2023 và thu được nhiều kết quả khả quan. Bộ Giao thông Vận tải đã thí điểm sử dụng cát biển vùng biển Trà Vinh - Sóc Trăng san lấp nền đường cao tốc, kết quả cho thấy cát biển cơ bản đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật.

Mới đây, Cục Địa chất Việt Nam phối hợp với Bộ Quản lý Cơ sở hạ tầng và Tài nguyên nước Hà Lan, Đại sứ quán Vương quốc Hà Lan tại Hà Nội tổ chức Hội thảo chuyên đề “Khai thác cát ngoài khơi bền vững”, trao đổi kinh nghiệm đẩy mạnh hoạt động điều tra, đánh giá tài nguyên cát biển. Theo đó, Hà Lan sẵn sàng hỗ trợ, hợp tác, chia sẻ với Việt Nam về chính sách, kinh nghiệm, kỹ thuật cũng như các giải pháp tài chính.

Cụ thể, về khai thác khoáng sản thiết yếu, Hà Lan sẽ phối hợp với Cục Địa chất Việt Nam và các bên liên quan xây dựng danh mục các hoạt động có thể triển khai trong khuôn khổ này. Ngoài ra, có thể mở một dự án chia sẻ công nghệ trong lĩnh vực khai thác và đánh giá tác động của khai thác cát ngoài khơi giữa Việt Nam và Hà Lan. Bên cạnh việc hoàn thiện cơ sở pháp lý, Việt Nam cần sớm tiếp cận các giải pháp công nghệ khai thác cát ngoài khơi, công nghệ xử lý tuyển rửa cát biển làm vật liệu xây dựng từ các nước có nhiều kinh nghiệm như Hà Lan. 

Đánh giá những thách thức trong khai thác tài nguyên cát ở Đồng bằng sông Cửu Long và lộ trình hướng đến sự bền vững, Cục Địa chất Việt Nam cho rằng, mặc dù có thuận lợi như sự thống nhất về chủ trương của Đảng và Chính phủ, sự sẵn sàng của các doanh nghiệp, hỗ trợ nhiệt tình của các đối tác quốc tế; tuy nhiên, hiện Việt Nam còn thiếu cơ sở pháp lý hướng dẫn khai thác và bảo vệ môi trường; hiện trạng năng lực chưa đảm bảo; truyền thông còn hạn chế…

Để giải quyết những thách thức trên, Cục Địa chất Việt Nam đề xuất các giải pháp như: Tiếp cận, chuyển giao công nghệ khai thác cát ngoài khơi, công nghệ xử lý tuyển rửa cát biển làm vật liệu xây dựng; quy định đánh giá tác động khai thác cát biển đến môi trường phù hợp quy định quốc tế. Cùng với đó, Việt Nam cần hoàn thiện và ban hành quy định quản lý về thăm dò, khai thác, sử dụng cát biển; đẩy mạnh truyền thông về sử dụng cát biển và bảo vệ môi trường...

Thời gian tới Việt Nam và Hà Lan sẽ đẩy mạnh hợp tác về quản lý nước ngầm bền vững tại Đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh: TTX. 

Tiếp tục thúc đẩy hợp tác trong bảo vệ, khai thác hiệu quả các nguồn tài nguyên, thời gian tới Việt Nam và Hà Lan sẽ đẩy mạnh hợp tác về khai thác cát ngoài khơi bền vững, quản lý nước ngầm bền vững tại Đồng bằng sông Cửu Long, tăng cường hoạt động của Ủy ban quốc tế về đồng bằng và ven biển (IPDC ) nhằm chia sẻ kinh nghiệm, giải pháp trong thích ứng với biến đổi khí hậu. Về quản lý nước ngầm bền vững tại Đồng bằng sông Cửu Long, Bộ TN&MT đang thực hiện một số nghiên cứu liên quan như các giải pháp tổng thể trữ nước nhằm giải quyết vấn đề thừa nước vào mùa lũ, thiếu nước vào mùa khô ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Việt Nam mong muốn Hà Lan có thể hỗ trợ, chia sẻ kinh nghiệm nhằm giúp cân bằng nguồn tài nguyên nước, đưa Đồng bằng sông Cửu Long tới trạng thái phát triển bền vững.

Đối với hoạt động tại Ủy ban quốc tế về đồng bằng và ven biển (IPDC), Bộ TN&MT cho rằng đây là một nền tảng tốt để chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm về thích ứng với biển đối khí hậu ở các vùng đồng bằng. Bộ trưởng Bộ TN&MT giao Cục Biến đổi khí hậu, Cục Quản lý tài nguyên nước và Văn phòng Thường trực Ủy ban sông Mekong Việt Nam phối hợp với phía Hà Lan đưa ra những đề xuất nâng cao năng lực quốc gia trong vấn đề tận dụng tài nguyên nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu, biến nguy thành cơ, hỗ trợ kinh tế cho người dân của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. 

Về khai thác khoáng sản thiết yếu, Bộ trưởng Bộ TN&MT giao Cục Địa chất Việt Nam phối hợp với các bên liên quan để xây dựng danh mục các hoạt động có thể triển khai trong khuôn khổ này. Ngoài ra, có thể mở một dự án chia sẻ công nghệ trong lĩnh vực khai thác và đánh giá tác động của khai thác cát ngoài khơi giữa Việt Nam và Hà Lan. 

Hải Hà