Địa phương ven biển tập trung xử lý dứt điểm tàu cá vi phạm IUU

TMO – Việc vẫn để tình trạng tàu cá vi phạm trong khai thác hải sản ảnh hưởng nghiêm trọng đến mục tiêu ‘gỡ thẻ vàng’ của Việt Nam do Ủy ban châu Âu áp đặt. Nếu không quyết liệt, xử lý dứt điểm, nguy cơ ngành hải sản Việt Nam tổn thất nặng, thậm chí đối diện nguy cơ ‘xóa sổ’ ngành này.

Sau nhiều nỗ lực triển khai các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Đến nay, đã có sự chuyển biến, đạt được những kết quả cụ thể, được Ủy ban chấu Âu (EC) ghi nhận. Tuy nhiên vẫn còn nhiều mục tiêu, nhiệm vụ chưa đạt, chậm hoàn thành. Đặc biệt về đăng ký, cấp Giấy phép khai thác thủy sản, xử lý tàu cá "03 không"; vi phạm quy định về lắp đặt và quản lý, vận hành thiết bị giám sát tàu cá (VMS); đặc biệt, tình trạng tàu cá, ngư dân Việt Nam vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài tiếp tục diễn biến phức tạp.

Những tồn tại nêu trên chủ yếu do khâu tổ chức triển khai thực hiện tại một số địa phương; người đứng đầu tại một số nơi thiếu sự quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, chưa quan tâm đúng mức, thiếu kiểm tra, thanh tra, giám sát; một số lực lượng chức năng có tình trạng trục lợi, bao che, tiếp tay cho hành vi khai thác IUU… Một số địa phương, cơ quan, tổ chức và một bộ phân ngư dân chưa nhận thức đầy đủ việc thực hiện IUU là cơ hội để bảo vệ, phát triển nguồn lợi, đánh bắt thủy sản bền vững do đó mới chủ yếu tập trung thực hiện các giải pháp mang tính đối phó để gỡ thẻ vàng IUU. Ngoài ra, còn có trách nhiệm của một số Bộ, ngành trung ương chưa làm tròn trách nhiệm quản lý nhà nước được giao, chưa có sự phối hợp chặt chẽ với nhau và chưa có sự tham mưu hiệu quả cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để xử lý dứt điểm các tồn tại, hạn chế kéo dài liên quan đến chống khai thác IUU.

Các địa phương ven biển cần xử lý dứt điểm các vi phạm của tàu cá trong khai thác hải sản. Ảnh minh họa.

Để quyết tâm gỡ cảnh báo "Thẻ vàng" trong đợt thanh tra lần thứ 5 của EC, không để ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành Thủy sản, đời sống sinh kế của cộng đồng ngư dân ven biển; đặc biệt là làm giảm uy tín, vị thế, hình ảnh của quốc gia, tại Công điện ngày 4/11 gửi các Bộ, ngành liên quan và 28 tỉnh, thành phố ven biển, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các ban, bộ, ngành và địa phương có liên quan cần đặt trách nhiệm cao nhất, tập trung nguồn lực, xử lý dứt điểm các nội dung trọng tâm, cấp bách sau:

Tổ chức quán triệt, phân công cụ thể, xác định rõ trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị, thời gian hoàn thành, kết quả đạt được để triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU. Gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp trong thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU; kịp thời động viên, khen thưởng và kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm các trường hợp không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao.

Chủ động, phối hợp kịp thời giữa các Bộ, ngành, địa phương và các lực lượng trong công tác chia sẻ thông tin, đấu tranh, ngăn chặn, xử lý các hành vi khai thác IUU. Chỉ đạo các lực lượng thực thi pháp luật trực thuộc trong tháng 11 mở đợt cao điểm đồng loạt triển khai lực lượng tuần tra, kiểm tra, kiểm soát xử lý tàu cá "03 không", tàu cá không đủ điều kiện tham gia hoạt động khai thác thủy sản trái phép, tàu cá đã xóa đăng ký nhưng vẫn còn hoạt động… Xử lý dứt điểm tàu cá "03 không". Nhiệm vụ này hoàn thành trước ngày 20/11/2024.

Ứng dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu, rà soát, xác định các khu vực, các tàu cá thường xuyên vi phạm đánh bắt ở các vùng biển nước ngoài để tập trung lực lượng kiểm soát, ngăn chặn xử lý nhất là tại các tỉnh: Kiên Giang, Bình Định, Cà Mau (còn để xảy ra tình trạng tàu cá vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài); kiểm tra, điều tra, xác định nguyên nhân, trách nhiệm, giải pháp, đề xuất bổ sung, hoàn thiện pháp luật, giải pháp kỹ thuật, các chính sách phù hợp để quản lý hiệu quả, thực chất. Đảm bảo nguồn lực, kinh phí, khẩn trương hoàn thành việc khắc phục các tồn tại, hạn chế; chuẩn bị nội dung và các điều kiện tốt nhất để đón và làm việc với Đoàn Thanh tra EC lần thứ 5; không để bị động, bất ngờ ảnh hưởng đến nỗ lực gỡ cảnh báo "Thẻ vàng" của cả nước.

Đối với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chính phủ yêu cầu tiếp tục nghiên cứu việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 37/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản, Nghị định số 38/2024/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản. Chủ trì, phối hợp rà soát, hoàn thiện các quy chuẩn, tiêu chuẩn về thiết bị, gắn thiết bị kết nối trên các tàu cá để đảm bảo chất lượng và phòng ngừa các hành vi tháo gỡ, tắt thiết bị giám sát sát hành trình tàu cá. Tiếp tục đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng thông tin quản lý nghề cá, cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase), hệ thống giám sát tàu cá (VMS), ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo trong việc phân tích, theo dõi, giám sát, xử phạt hành vi khai thác IUU; hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT) khai báo, cập nhật sản lượng, nguồn gốc thủy sản khai thác, quản lý lao động nghề cá… theo quy định; đảm bảo dữ liệu kết nối đồng bộ, thống nhất, liên thông từ trung ương đến địa phương và giữa các lực lượng chức năng; phát triển các ứng dụng (app) để ngư dân cập nhật, khai báo nguồn gốc thủy sản đánh bắt và phục vụ phân tích; các ứng dụng để phân tích xác định các tàu thường xuyên vi phạm, gửi thiết bị,... khoanh vùng tăng cường kiểm soát.

Kiện toàn hệ thống kiểm ngư từ trung ương đến địa phương, đảm bảo đủ nguồn lực, kinh phí, cơ sở hạ tầng và trang thiết bị, đáp ứng yêu cầu chống khai thác IUU, phát triển thuỷ sản bền vững và góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc. Thiết lập cơ sở chỉ huy chỉ đạo thống nhất từ trung ương đến các chi cục Kiểm ngư Vùng và Kiểm ngư địa phương 28 tỉnh, thành phố ven biển. Chủ trì, phối hợp với các địa phương sớm trình cấp có thẩm quyền xem xét các dự án đầu tư, nâng cấp các cảng cá trọng điểm, phục vụ cho công tác thu mua, xác nhận, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác; triển khai thực hiện có kết quả Quy hoạch Bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 nhằm bảo tồn hệ sinh thái, bảo vệ nguồn lợi thủy sản, phát triển bền vững ngành thủy sản. Chỉ đạo, đôn đốc các địa phương hoàn thành việc đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản, xử lý tàu cá "03 không".

Đối với chính quyền các địa phương ven biển, Chính phủ yêu cầu trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU, chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ về kết quả thực hiện của địa phương mình. Cụ thể: Phân công lãnh đạo thường xuyên trực tiếp chỉ đạo, kiểm tra thực tế công tác chống khai thác IUU tại cơ sở; kịp thời chấn chỉnh, khắc phục các tồn tại, hạn chế. Khẩn trương tổng rà soát, phân loại đội tàu, xử lý dứt điểm tàu cá "03 không", tàu cá mua bán, chuyển nhượng chưa sang tên, đổi chủ; tàu cá còn hoạt động hay không còn hoạt động, đã xóa đăng ký, tàu cá địa phương đang hoạt động ở tỉnh khác…; đảm bảo nắm rõ thực trạng, quản lý chặt chẽ; cập nhật đầy đủ dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase).

Rà soát, điều tra, xác minh, xử lý dứt điểm các hành vi khai thác IUU, đặc biệt là hành vi ngắt, gửi, vận chuyển thiết bị VMS, vượt ranh giới trên biển; môi giới, móc nối, vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài… từ sau đợt thanh tra lần thứ 4 đến nay; đảm bảo có số liệu chứng minh cụ thể; trong tháng 11/2024 hoàn thành, báo cáo kết quả thực hiện cho Cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU để kịp thời, tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền.

Tập trung cao điểm nguồn lực, tăng cường các lực lượng công an, biên phòng phối hợp với chính quyền cơ sở (xã/phường/thị trấn) tăng cường công tác nắm tình hình tại các địa bàn trọng điểm, tuyên truyền vận động, kịp thời phát hiện, ngăn chặn từ sớm, từ xa tàu cá, ngư dân có ý định đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Chia sẻ dữ liệu, kiểm soát hoạt động tàu cá ra vào cảng, xuất nhập bến, tàu cá tham gia hoạt động khai thác trên biển, giám sát sản lượng thủy sản khai thác; kiên quyết xử lý trách nhiệm Ban quản lý cảng cá, Văn phòng thanh tra, kiểm soát nghề cá tại cảng cá để tàu cá vi phạm khai thác IUU ra vào cảng, bốc dỡ sản phẩm thủy sản khai thác mà không xác minh, xử lý theo quy định.

Tiếp tục rà soát, thực hiện nghiêm túc công tác xác nhận, chứng nhận truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác trên hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT) để đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp trong xác nhận, chứng nhận, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác; kiên quyết xử lý hành vi hợp thức hóa hồ sơ cho các lô hàng xuất khẩu sang thị trường châu Âu. Rà soát, đề xuất dự án đầu tư cho các cảng cá trọng điểm phục vụ cho công tác xác nhận, truy xuất nguồn gốc, chống khai thác IUU. Ưu tiên bố trí nguồn lực (nhân lực, kinh phí, trang thiết bị…) cho các cơ quan, lực lượng chức năng tại địa phương thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU; điều động, bố trí cán bộ có đủ năng lực, chuyên môn nghiệp vụ để tham mưu, chỉ đạo tổ chức thực hiện nhiệm vụ được giao.

LÝ LAN