Đẩy mạnh phối hợp quản lý nguồn nước trên lưu vực sông

TMO - Thời gian qua, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng tăng cường phối hợp, triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý tài nguyên nước trên lưu vực sông Vu Gia- Thu Bồn.

Vu Gia - Thu Bồn là 1 trong 10 lưu vực sông lớn nhất Việt Nam và có lượng mưa trung bình lưu vực lớn nhất Việt Nam. Hiện nay, lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn đang đối mặt với nhiều thách thức lớn, đến từ nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan như biến đổi khí hậu, phân bố dòng chảy không đều; áp lực phát triển kinh tế - xã hội, đô thị hóa, công nghiệp hóa... làm gia tăng nhu cầu sử dụng nguồn nước, gây sức ép lớn đến chất lượng nước.

Việc phân bố dòng chảy không đều giữa mùa mưa, mùa khô và dưới tác động gia tăng của BĐKH làm cho mưa được dự báo tăng trong mùa mưa, giảm trong mùa khô. Đi kèm với đó là quá trình mặn hóa, xâm thực bờ biển, ngập lụt và sạt, lở bờ sông ngày càng diễn biến phức tạp hơn trước. Kinh tế xã hội phát triển cùng với đô thị hóa, công nghiệp hóa, tăng dân số làm gia tăng yêu cầu cấp nước cả về số lượng và chất lượng, gia tăng các hoạt động xả thải nhất là nước thải chưa được xử lý đúng quy chuẩn kỹ thuật… gây sức ép lên chất lượng nguồn nước để sản xuất nước sạch phục vụ sinh hoạt.

Sở TN&MT tỉnh Quảng Nam, TP.Đà Nẵng tăng cường phối hợp, triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý tài nguyên nước trên lưu vực sông Vu Gia- Thu Bồn.

Từ những thách thức trên, tháng 12/2016 Ban điều phối về quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn (gọi tắt là Ban điều phối) đã được thành lập sau thỏa thuận giữa UBND TP.Đà Nẵng và UBND tỉnh Quảng Nam. Ban điều phối này đã trở thành mô hình điểm về phối hợp quản lý lưu vực sông giữa hai địa phương được Bộ TN&MT cùng nhiều tổ chức quốc tế đánh giá cao. Hai địa phương thống nhất đắp đập tạm tại ngã ba sông Quảng Huế (thuộc địa bàn Quảng Nam). Giải pháp công trình này đã tăng cường nguồn nước về sông Vu Gia, góp phần đẩy mặn tại sông Cầu Đỏ, đảm bảo an ninh nguồn nước cho vùng hạ du Vu Gia.

Tháng 9/2023, hai địa phương này tiếp tục cùng ký Thỏa thuận về phối hợp quản lý tổng hợp tài nguyên nước, bảo vệ môi trường và ứng phó với BĐKH trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam - Đà Nẵng trong thời gian tới nhằm tiếp tục thiết lập thử nghiệm một thể chế liên tỉnh, thành phố để quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam - Đà Nẵng. Cơ quan thường trực của Ban điều phối là Sở TN&MT hai địa phương cùng tham mưu xây dựng quy chế phối hợp giữa các bên liên quan. Quy chế này sẽ là nền tảng trong điều hành vận hành xả nước của các hồ chứa thủy điện trong các tình huống bất thường; giúp giám sát chặt chẽ hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước trên lưu vực.

Hai địa phương cũng sẽ phối hợp kiểm kê, khảo sát thực địa và xây dựng phương án, kế hoạch sử dụng nước để đảm bảo cấp nước an toàn mùa cạn và các thời điểm nguồn nước sông bị xâm nhập mặn, hạn hán. Đồng thời đề xuất, kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền các biện pháp bảo đảm thực hiện quy hoạch tổng hợp lưu vực sông. Ban điều phối sẽ theo dõi, giám sát diễn biến tài nguyên nước, các hoạt động khai thác, sử dụng, tài nguyên nước, phòng chống và khắc phục hậu quả, tác hại do nước gây ra trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn.

Cụ thể, thành viên Ban điều phối sẽ cùng nghiên cứu, lựa chọn vị trí khai thác nước trên sông Thu Bồn để cấp nước cho vùng hạ du, nhằm giảm dần sự phụ thuộc các nhà máy thủy điện thượng nguồn.Bên cạnh đó, hai địa phương sẽ có văn bản đồng kiến nghị tổ chức nghiên cứu, đánh giá biến động dòng chảy, lòng dẫn chỉnh trị sông Quảng Huế, kiến nghị sớm triển khai nâng cấp Trạm thủy văn Hội Khách và lắp đặt các thiết bị quan trắc sông Vu Gia - Thu Bồn.

Các chủ hồ chứa nước trên lưu vực Vu Gia - Thu Bồn tiếp tục phối hợp chặt chẽ với hai địa phương trong quá trình vận hành hồ, bảo đảm thực hiện đúng Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông. 

Năm 2024, Sở Tài nguyên và Môi trường hai địa phương tiếp tục phát huy vai trò đầu mối, làm việc với các ban, ngành của Bộ Tài nguyên và Môi trường, các tổ chức trong nước và quốc tế để huy động tối đa nguồn lực, thúc đẩy các hoạt động về quản lý tổng hợp lưu vực sông và vùng bờ. Hai địa phương cũng đề nghị các chuyên gia, các nhà khoa học, nhà quản lý các viện, trường đại học tiếp tục hỗ trợ hai địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện các nội dung phối hợp; tham gia ý kiến vào các chương trình, dự án để cùng triển khai, thực hiện trong thời gian đến.

Các chủ hồ chứa nước trên lưu vực Vu Gia - Thu Bồn tiếp tục phối hợp chặt chẽ với hai địa phương trong quá trình vận hành hồ, bảo đảm thực hiện đúng Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn của Thủ tướng Chính phủ. Hai địa phương đồng thời khuyến khích các chủ hồ chứa tham gia xây dựng hoặc đóng góp kinh phí xây dựng, vận hành hệ thống công cụ hỗ trợ ra quyết định vận hành đơn hồ, liên hồ, bảo đảm sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả và tuân thủ quy định tại Điều 70 của Luật Tài nguyên nước năm 2023; đề xuất phương án cấp nước, phục vụ sinh hoạt và nông nghiệp trong điều kiện hạn hán, xâm nhập mặn có thể xảy ra trong năm 2024. 

Thu Trang