Đảm bảo nguồn cung, kiểm soát giá vật liệu xây dựng

TMO - Trước tình trạng khan hiếm, cũng như giá các loại vật liệu xây dựng thuộc nhóm khoáng sản bị đẩy lên cao, gây khó cho cả nhà thầu, công trình và chủ đầu tư…UBND tỉnh Quảng Ngãi đã chỉ đạo các ngành chức năng, địa phương triển quản lý chặt việc kê khai, niêm yết và bán đúng giá vật liệu đã được cơ quan quản lý Nhà nước công bố.

Cụ thể, UBND tỉnh yêu cầu Sở Tài nguyên và Môi trường khẩn trương nghiên cứu, đề xuất giải pháp xử lý vấn đề khan hiếm cát làm vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh, nhằm giải quyết nhu cầu cát xây dựng của các chủ đầu tư và hộ gia đình, cá nhân, kịp thời đẩy nhanh tiến độ thi công, giải ngân vốn đầu tư; đồng thời tham mưu UBND tỉnh các nội dung về vấn đề này theo thẩm quyền, thời gian hoàn thành trước ngày 21/4/2023.  

Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với các chủ đầu tư, UBND các huyện, thị xã, thành phố, các đơn vị liên quan khẩn trương tham chiếu các quy định của pháp luật để hướng dẫn cụ thể việc sử dụng đá bụi cho công tác xử lý nền móng các công trình xây dựng và các vấn đề liên quan khác nhằm kịp thời giải quyết tình trạng khan hiếm cát làm vật liệu xây dựng hiện nay, kết quả thực hiện báo cáo UBND tỉnh trước ngày 25/4/2023.

Các đơn vị tiếp tục tham mưu UBND tỉnh tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản, đảm bảo trữ lượng khai thác hàng năm theo như dự báo được duyệt, kịp thời tháo gỡ khó khăn về nguồn cung vật liệu xây dựng cho các nhà thầu, chủ đầu tư các công trình, nhất là dự án cao tốc Bắc – Nam qua địa bàn. Đồng thời, Sở Tài chính được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với Sở Xây dựng, các cơ quan, đơn vị liên quan thường xuyên theo dõi, tổng hợp, tham mưu việc bổ sung một số loại vật liệu xây dựng là hàng hóa phải thực hiện kê khai giá trên địa bàn tỉnh (khi cần thiết) theo đúng quy định.

UBND tỉnh yêu cầu các ngành chức năng quản lý chặt việc kê khai, niêm yết và bán đúng giá vật liệu đã được cơ quan quản lý Nhà nước công bố.

Các chủ đầu tư, nhà thầu thi công và các chủ thể liên quan đến quản lý chi phí đầu tư xây dựng đối với các dự án/công trình sử dụng vốn đầu tư công, vốn Nhà nước ngoài đầu tư công, dự án PPP phải kịp thời phản ánh, phối hợp cung cấp các thông tin, như: Giá mua đất, đá, cát nói riêng và giá vật liệu xây dựng nói chung cao hơn giá do Sở Xây dựng công bố (gửi kèm theo hợp đồng, hóa đơn, chứng từ...) về các Sở: Tài chính, Xây dựng để các đơn vị này xử lý hoặc tổng hợp tham mưu UBND tỉnh Quảng Ngãi chỉ đạo xử lý theo thẩm quyền.

Các doanh nghiệp được UBND tỉnh Quảng Ngãi cấp phép khai thác khoáng sản đất, đá, cát phải thực hiện việc kê khai, niêm yết giá theo quy định. Đồng thời, gửi niêm yết giá (theo tháng, quý hoặc thời điểm tăng hoặc giảm giá so với niêm yết giá liền kề trước) về Sở Xây dựng, Sở Tài chính để phục vụ công bố giá vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh. 

Trước đó, Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi đã báo cáo UBND tỉnh về vấn đề khan hiếm và nhu cầu làm vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh này. Theo Quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng làm vật liệu xây dựng thông thường tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030 được duyệt thì trên địa bàn có tổng cộng 343 mỏ đất, cát và đá xây dựng. Cụ thể: 77 mỏ đá với tổng trữ lượng dự báo khoảng 230 triệu m3; 98 mỏ cát với tổng trữ lượng dự báo khoảng 22,8 triệu m3 và 168 mỏ đất đồi với tổng trữ lượng dự báo khoảng 108 triệu m3.

Tại Đề án phát triển vật liệu xây dựng tỉnh Quảng Ngãi thời kỳ 2021 - 2030, định hướng đến năm 2050 đã được UBND tỉnh Quảng Ngãi phê duyệt thì nhu cầu sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh đã được tính toán và dự báo cụ thể. Trong đó, nhu cầu đến năm 2025 về vật liệu đá là 2,03 triệu m3/năm, cát xây dựng là 1,74 triệu m3/năm và đất san lấp là 25 triệu m3/năm.

Căn cứ giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường còn hiệu lực đến thời điểm báo cáo cho thấy, đá xây dựng cơ bản đáp ứng nhu cầu thị trường; đất đồi làm vật liệu san lấp so với nhu cầu thực tế tuy còn thiếu nhưng vẫn có thể giữ ổn định giá bán tại mỏ do đã đưa vào quản lý kê khai giá. Riêng cát xây dựng chỉ còn 1 mỏ đang khai thác với công suất 59.000m3/năm. So với nhu cầu thực tế, vật liệu cát đang mất cân đối cung - cầu rất lớn, dẫn đến khan hiếm và xảy ra tình trạng găm hàng, nâng giá, bán với giá cao hơn giá đã công bố. 

Trước dự báo về tình hình khan hiếm và nhu cầu cát làm vật liệu xây dựng trên địa bàn đòi hỏi địa phương cần triển khai giải pháp đảm bảo nguồn cung, kiểm soát giá. Ảnh: TT. 

Theo báo cáo về tình hình khan hiếm và nhu cầu cát làm vật liệu xây dựng đến 30/6/2023 của 3 Ban quản lý (Ban quản lý Khu kinh tế Dung Quất và các Khu công nghiệp tỉnh Quảng Ngãi, Ban quản lý Dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Ngãi, Ban quản lý Dự án đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Quảng Ngãi) và các địa phương, Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi nhận thấy khó có thể đáp ứng đủ nhu cầu về khối lượng cát nêu trên để phục vụ cho xây dựng các công trình sử dụng vốn đầu tư công, trong khi các đơn vị trúng đấu giá mỏ cát vẫn chậm lập các thủ tục để cấp phép khai thác.

Việc thiếu hụt nguồn cung quá lớn đã làm mất cân đối cung - cầu, dẫn đến tình trạng khan hiếm cát, chủ mỏ bán cát cao hơn mức giá đã công bố…cũng như phát sinh vấn nạn khai thác, tiêu thụ cát trái phép. Ngoài ra, hiện nay trên địa bàn tỉnh còn tồn tại rất nhiều bãi tập kết cát tự phát ở các địa phương nhưng chưa được quản lý chặt chẽ, chưa đầy đủ tính pháp lý. Nguồn gốc cát đưa vào bãi không rõ ràng, nhiều bãi chứa trên đất nông nghiệp, khu vực nhiều dân cư gây ô nhiễm môi trường.

Do vậy, Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các chủ đầu tư phối hợp với đơn vị tư vấn và nhà thầu thi công nghiên cứu, sử dụng nguồn đá bụi tại các mỏ đá để xử lý nền móng công trình (nếu đảm bảo kỹ thuật), để giảm sự phụ thuộc vào nguồn cát sông đang khan hiếm như hiện nay, giảm ảnh hưởng đến môi trường tại các bãi chứa đá bụi ở mỏ đá, hạn chế tình trạng ép giá ở một số mỏ cát; phải ưu tiên sử dụng cát sông đạt tiêu chuẩn để phục vụ công tác bê tông, xây, trác.

Để tăng cường công tác quản lý hoạt động khoáng sản, đảm bảo ổn định thị trường, đáp ứng nhu cầu khoáng sản làm vật liệu xây dựng, ngăn ngừa tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, sử dụng hiệu quả tài nguyên, Sở Xây dựng kiến nghị UBND tỉnh Quảng Ngãi chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường đôn đốc các doanh nghiệp đã trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản khẩn trương nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khai thác, đưa mỏ vào hoạt động, kịp thời giải quyết bài toán thiếu hụt cát hiện nay, nhất là dự án cao tốc.

Trên cơ sở dự báo nhu cầu sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 1494/QĐ-UBND ngày 23/12/2022, phải tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản, đảm bảo trữ lượng khai thác hàng năm theo như dự báo, tránh tình trạng khan hiếm dẫn đến việc lợi dụng nâng giá của các doanh nghiệp, đồng thời ngăn chặn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép.

Trần Bình