Bình Định khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên nước

TMO - Tỉnh Bình Định đang triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản lý, bảo vệ tài nguyên nước. Qua đó, thực hiện hiệu quả nguyên tắc bảo vệ gắn với khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm nguồn tài nguyên này. 

Hiện trên địa bàn tỉnh Bình Định có hơn 160 hồ thủy lợi, với tổng dung tích trên 680 triệu m3 nước. Ngoài ra, toàn tỉnh còn có 278 đập dâng trên sông, 286 trạm bơm phục vụ cấp nước cho gần 90% diện tích đất canh tác, sản xuất. 148 công trình cấp nước tập trung với tổng công suất trên 128.050 m3/ngày đêm, phục vụ nhu cầu nước sinh hoạt cho người dân đô thị và nông thôn.

Thời gian qua, các cơ quan, đơn vị chức năng liên quan và chính quyền các địa phương trong tỉnh tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tài nguyên nước (TNN). Đồng thời, quản lý, khai thác, sử dụng nguồn TNN hiệu quả, đúng quy định pháp luật. Công tác thực thi pháp luật TNN của các cơ quan chức năng và chính quyền các địa phương trên địa bàn tỉnh từng bước được nâng cao. Nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật TNN của các tổ chức, cá nhân hoạt động liên quan đến thăm dò, khai thác, sử dụng TNN có nhiều chuyển biến tích cực. Nhờ đó, nguồn TNN được khai thác hiệu quả, tiết kiệm; đảm bảo khả năng cấp nước phục vụ dân sinh và các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội theo hướng bền vững.

UBND tỉnh yêu cầu các ngành chức năng, địa phương tăng cường quản lý, vận hành công trình thủy lợi trên địa bàn, điều tiết đảm bảo nguồn nước. 

Để tiếp tục nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ TNN, UBND tỉnh đã ban hành quyết định phê duyệt quy hoạch TNN trên địa bàn tỉnh đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 - nội dung phân bổ và bảo vệ TNN mặt. Ban hành quyết định phê duyệt Danh mục 261 ao, hồ, đầm không được san lấp trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, UBND tỉnh cũng đã phê duyệt Danh mục, Bản đồ phân vùng hạn chế khai thác nước dưới đất gồm 74/104 xã, phường, thị trấn và khu vực phải đăng ký khai thác nước dưới đất gồm 103/104 xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh. Phê duyệt Danh mục nguồn nước phải lập hành lang bảo vệ trên địa bàn tỉnh, gồm 47 đoạn sông, suối; 5 hồ chứa thủy điện; hơn 160 hồ chứa thủy lợi; 3 đầm; 12 hồ trong đô thị, khu dân cư tập trung.

Cùng với đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước, UBND tỉnh, các sở, ngành chức năng liên quan và chính quyền các địa phương còn tập trung tuyên truyền, phổ biến pháp luật về TNN. Hằng năm, Sở TN&MT phối hợp với các địa phương, đơn vị tổ chức nhiều hoạt động hưởng ứng Ngày Nước thế giới (22.3) và Ngày Khí tượng thế giới (23.3). Tổ chức Cuộc thi viết “Tìm hiểu lịch sử và giá trị sử dụng của các dòng sông trên địa bàn tỉnh”; Hội thi vẽ tranh “Nước ngầm - Dòng sông và thực vật” cho học sinh bậc tiểu học trên địa bàn tỉnh. Vận động cộng đồng tham gia bảo vệ TNN; trồng rừng bảo vệ nguồn nước; không lấn chiếm sông, hồ…

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bình Định có 4 trạm thủy văn là các trạm An Hòa, Bình Nghi, Vĩnh Sơn và cầu Bồng Sơn và 2 trạm tài nguyên nước (Theo Quyết định số 90/QĐ-TTg ngày 12/01/2016 của Chính phủ) là trạm Hồ Định Bình trên sông Kôn thuộc địa phận xã Vĩnh Hảo, huyện Vĩnh Thạnh và trạm Hồ Trà Xom 1 trên sông Đăk Trúc thuộc địa phận xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh. Việc tăng cường quản lý các trạm thủy văn này giúp ngành chức năng tỉnh kiểm soát và có phương án hiệu quả trong quản lý hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh. 

Theo đánh giá của Sở TN&MT Bình Định, sự phân bố không đều theo không gian và thời gian của tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh Bình Định gây ra những tác hại trực tiếp và gián tiếp đối cuộc sống của người dân cũng như sự phát triển kinh tế xã hội. Theo thời gian trong năm, dòng chảy trên các lưu vực sông tập trung chủ yếu trong các tháng mùa lũ gây ngập lụt cho khu vực hạ du, nơi tập trung dân cư đông đúc và kinh tế xã hội phát triển. Trong các tháng mùa cạn, dòng chảy trong sông ở mức thấp có thể gây thiếu nước sinh hoạt cho người dân và không đủ cấp cho nhu cầu sử dụng nước của các ngành, lĩnh vực, mặn xâm nhập sâu vào trong sông làm giảm khả năng khai thác, sử dụng nước. 

Địa phương này triển khai cắm mốc hành lang bảo vệ nguồn nước đối với các sông, suối, hồ chứa.  

Trước thực trạng trên, cùng với việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong khai thác, sử dụng bền vững nguồn nước, thời gian tới tỉnh Bình Định tiếp soát định kỳ, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế chính sách, quy chế phối hợp phục vụ công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên nước. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật bảo vệ tài nguyên nước. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra định kỳ và kiểm tra đột xuất, chú trọng đối với các khu vực, tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng nước và xả nước thải có lưu lượng lớn và các khu vực có nguy cơ ô nhiễm cao. Từng bước xây dựng và triển khai kế hoạch di dời các nhà máy, xí nghiệp nằm ngoài các khu/cụm công nghiệp tập trung mà không có hệ thống xử lý nước thải. Nâng cao chất lượng công tác dự báo, cảnh báo tài nguyên nước.

Tăng cường bảo vệ và phát triển rừng phòng hộ đầu nguồn, bảo vệ nguồn nước cần bảo tồn, bảo vệ nguồn sinh thủy đặc biệt là các khu rừng phòng hộ huyện An Lão, Vĩnh Thạnh, Vân Canh, Tây Sơn, nguồn sinh thủy trên lưu vực sông Kôn - Hà Thanh và sông Lại Giang. Xây dựng vận hành, tích hợp hệ thống thông tin dữ liệu tài nguyên nước của tỉnh Bình Định với Trung ương. Kiểm soát các hoạt động khai thác, sử dụng nước, xả nước thải vào nguồn nước thông qua việc kết nối, truyền dữ liệu về hệ thống giám sát theo quy định.

Kiểm soát các nguồn thải bằng cách xử lý nước trước khi xả vào nguồn nước, các dự án về phát triển kinh tế - xã hội cần phải được đánh kỹ lưỡng trước khi đầu tư, tránh gia tăng các hoạt động có khả năng phát sinh nước thải ô nhiễm. Định kỳ thực hiện chương trình kiểm kê tài nguyên nước (về số lượng, chất lượng). Xây dựng kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu để phòng, chống, giảm nhẹ các tác động của hạn hán, xâm nhập mặn và nước biển dâng. Xây dựng đề án huy động các nguồn lực để bảo vệ nguồn nước trên địa bàn tỉnh. Ban hành danh mục về nguồn nước nội tỉnh và danh mục vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt trên địa bàn tỉnh. 

Xây dựng chương trình đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng kỹ thuật tưới tiết kiệm nước, giữ ẩm trong trồng trọt để tiết kiệm nước. Xây dựng chương trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng tăng tỷ lệ các loại cây có giá trị kinh tế cao nhưng sử dụng nước ít. Sử dụng các giống cây trồng chịu hạn, đặc biệt đối với các vùng đất gặp khó khăn về nước tưới. Xây dựng chương trình đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ trong công tác quan trắc, quan trắc tự động, truyền số liệu, khai thác, sử dụng nước tiết kiệm hiệu quả và trong việc xử lý nước thải tại các khu cụm công nghiệp.

Xây dương kế hoạch, chương trình để xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ xử lý nước thải, chất thải gây ô nhiễm môi trường để bảo vệ môi trường nói chung và bảo vệ nguồn nước nói riêng Từng bước đầu tư xây dựng hệ thống quan trắc, giám sát tài nguyên nước mặt, cùng với mạng lưới quan trắc tài nguyên nước của Trung ương. Trước mắt, ưu tiên thực hiện đối với các khu vực có nguy cơ ô nhiễm, suy giảm nguồn nước, các khu vực ảnh hưởng của xâm nhập mặn. Xây dựng kế hoạch và tổ chức cắm mốc hành lang bảo vệ nguồn nước đối với các sông, suối, hồ chứa theo danh mục nguồn nước phải lập hành lang bảo vệ trên địa bàn tỉnh Bình Định đã được phê duyệt tại Quyết định số 5194/QĐ-UBND ngày 21/12/2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định.

Thúy Hằng