Bắc giang: Nhiều khó khăn trong phân loại rác thải tại nguồn

TMO - Để giải quyết bài toán phân loại rác tại nguồn, tỉnh Bắc Giang cần có giải pháp đồng bộ từ việc đầu tư hạ tầng, cơ sở vật chất, cung cấp kiến thức và hướng dẫn cụ thể cho người dân đến việc hoàn thiện quy trình thu gom, xử lý rác. Tuy nhiên, việc triển khai phân loại rác thải tại nguồn của địa phương này vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện.

Theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, từ ngày 1/1/2025, các gia đình và cá nhân tại tỉnh Bắc Giang nói riêng và cả nước nói chung buộc phải phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn thành 3 loại: rác tái chế, rác thực phẩm và rác thải khác; không thực hiện sẽ bị phạt từ 500.000  đồng đến 1 triệu đồng.

Tuy nhiên, hết 2 tháng nhưng việc thực hiện phân loại rác ở Thành phố chưa thể đi vào quỹ đạo do gặp nhiều khó khăn. Mỗi ngày, riêng thành phố Bắc Giang phát sinh khoảng 250 tấn rác thải sinh hoạt. Mặc dù nhiều gia đình đã thực hiện phân loại rác nhưng tại các điểm tập kết ở khu dân cư, rác thải lại thu gom lẫn lộn.

Lãnh đạo đơn vị thu gom rác trên địa bàn TP.Bắc Giang thông tin, để phân loại rác tại nguồn, Công ty cử cán bộ tham gia một số lớp tập huấn do ngành Tài nguyên và Môi trường tổ chức nhưng đến nay chưa thể trang bị, bố trí thêm phương tiện thu gom, vận chuyển riêng từng loại rác. Nguyên nhân do thành phố chưa bố trí được nơi tiếp nhận xử lý các loại rác sau phân loại.

Toàn bộ số rác thu gom từ hộ gia đình, cá nhân, cơ quan, đơn vị (đã hoặc chưa phân loại) đều được gom chung, vận chuyển về bãi rác Đa Mai để chôn lấp. Còn tại thị xã Việt Yên mỗi ngày có từ 130-150 tấn rác sinh hoạt phát sinh. Từ cuối năm 2024, UBND thị xã và các phường, xã đã ban hành kế hoạch thực hiện phân loại rác. Nhưng do địa phương chưa có phương tiện thu gom riêng từng loại rác, chưa có nơi tiếp nhận, xử lý rác sau phân loại nên toàn bộ số rác phát sinh trên địa bàn hiện nay vẫn phải thu gom chung đưa đi chôn lấp.

Người dân thu gom rác thải tái chế. 

Theo lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường và đại diện một số địa phương, cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu phân loại nên chưa thể áp chế tài xử phạt khi tổ chức, cá nhân chưa thực hiện quy định này. Khó khăn trong phân loại, xử lý rác tại thành phố Bắc Giang và thị xã Việt Yên cũng là tình trạng chung ở các huyện, thị xã. Hiện trên địa bàn tỉnh chủ yếu mới có hộ gia đình hội viên phụ nữ thực hiện phân loại rác tại nguồn.

Theo đó, mỗi ngày toàn tỉnh phát sinh gần 1 nghìn tấn rác thải sinh hoạt thì chỉ có một phần rác tái chế, rác có nguồn gốc là thực phẩm được thu gom, phân loại và xử lý đúng quy định. Mục tiêu phân loại rác thải sinh hoạt theo Luật Bảo vệ môi trường là làm giảm lượng rác phát sinh cũng như chôn lấp, tiết kiệm tài nguyên đất và các chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý; tăng lượng rác tái chế, tái sử dụng, mang lợi ích kinh tế cho gia đình, cộng đồng.

Từ đó góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước, đất, không khí phát sinh từ rác thải. Qua hơn 3 năm triển khai Đề án “Tuyên truyền, vận động, hướng dẫn hội viên phụ nữ thực hiện thu gom, phân loại, đổ rác thải sinh hoạt đúng quy định trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, giai đoạn 2021-2025”, các cấp hội phụ nữ trên địa bàn đã triển khai hiệu quả hàng nghìn mô hình thu gom, phân loại, bán rác tái chế tạo nguồn kinh phí mua xe đạp, đồ dùng học tập cho trẻ em khó khăn, giúp phương tiện sinh kế cho phụ nữ nghèo vươn lên trong cuộc sống.

Ngoài rác tái chế, một lượng không nhỏ rác thải hữu cơ còn được hội viên phụ nữ tận dụng làm phân bón cho cây trồng, thức ăn trong chăn nuôi. Từ những lợi ích ấy, Lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường Bắc Giang cho rằng, để thực hiện được việc phân loại rác cần thực hiện đồng bộ các khâu từ chính sách đến cơ sở hạ tầng, cách thức triển khai thực hiện.

Tới đây, Sở Tài nguyên và Môi trường tiếp tục phối hợp với các đơn vị, địa phương tích cực tuyên truyền, triển khai, hướng dẫn sâu rộng kế hoạch của UBND tỉnh về phân loại rác; quan tâm tham mưu, hoàn thiện các chính sách, cơ chế liên quan. Các huyện, thị xã, thành phố chủ động đầu tư đồng bộ hạ tầng thu gom, xử lý và phân loại rác theo Luật; đẩy mạnh vận động xã hội hóa các mô hình thu gom, phân loại, xử lý rác. Tại huyện Lạng Giang hiện có 19 lò đốt rác, xử lý khoảng 72/80 tấn rác thải phát sinh trên địa bàn mỗi ngày (bao gồm cả rác vô cơ, hữu cơ).

Thời gian tới, tỉnh Bắc Giang tích cực tuyên truyền người dân phân loại rác từ nguồn. (Ảnh: TQ). 

Để giảm lượng rác thải ra môi trường, huyện đã chỉ đạo các xã, thị trấn, đơn vị chuyên môn đẩy mạnh tuyên truyền, vận động khuyến khích người dân thực hiện tốt việc phân loại, tận dụng hiệu quả rác tái chế, đưa rác hữu cơ vào trồng trọt, chăn nuôi, phấn đấu xử lý triệt để số rác phát sinh hằng ngày. Thực hiện quy định phân loại rác, Phòng Tài nguyên và Môi trường thị xã Việt Yên đề xuất phương án hướng dẫn tổ chức thu gom rác khác loại lệch ngày nhau.

Đồng thời đề nghị các xã, phường bố trí quỹ đất xây dựng mới hoặc nâng cấp các kho chứa rác độc hại, nguy hiểm, khó phân hủy, bao vỏ thuốc bảo vệ thực vật theo đúng quy định. Hoàn thiện thủ tục đầu tư, nâng cấp lò đốt rác tập trung trên địa bàn huyện tại xã Thượng Lan. Nói về việc phân loại rác thải, Đại diện Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Tân Yên thông tin, nhờ làm tốt việc phân loại rác tái chế để bán, mỗi năm Hội thu hàng trăm triệu đồng (riêng năm 2024 gần 400 triệu đồng) giúp phụ nữ, trẻ em khó khăn. Thời gian tiếp theo, Hội tiếp tục tuyên truyền, phấn đấu 100% hộ hội viên thu gom, phân loại và đổ rác đúng nơi quy định.

Nói về khó khăn trong việc phân loại rác thải tại nguồn, Đại diện Mạng lưới không khí sạch tại Việt Nam cũng cho biết, hiện nay hầu hết các địa phương khá lúng túng khi triển khai phân loại rác tại nguồn theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, kể cả một số địa phương đã ban hành Kế hoạch phân loại rác tại nguồn. Các hộ dân, các chủ nguồn thải vẫn chưa hiểu rõ phải phân loại rác như thế nào, phải trả tiền theo lượng rác thải ra sao; đổ rác phân loại ở đâu, như thế nào; các đơn vị thực hiện dịch vụ thu gom vẫn chưa có hướng dẫn về trang thiết bị, tần suất địa điểm thu gom rác đã phân loại, vẫn thực hiện theo nội dung hợp đồng đã ký kết.

Theo các chuyên gia, mặc dù đã có 2 năm cho công tác chuẩn bị kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, nhưng đến nay khâu chuẩn bị vẫn chưa được kỹ. Nhiều địa phương không chỉ riêng Bắc Giang cũng chưa thực sự sẵn sàng cho công tác phân loại rác tại nguồn. Bên cạnh đó, nhiều vướng mắc và nhiều vấn đề nan giải cũng đang được đặt ra như thiếu thiết bị thu gom, thiếu phương tiện vận chuyển chuyên dụng đạt chuẩn, thiếu địa điểm tập kết và thiếu quy định về đơn giá, định mức thu gom, xử lý rác thải…

Theo Sở TN&MT tỉnh Bắc Giang, việc phân loại rác bắt buộc theo quy định của Luật vẫn còn nhiều khó khăn và cần phải có thời gian, lộ trình. Trước mắt, đơn vị tiếp tục phối hợp với các đơn vị, địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến quy định pháp luật tạo thói quen phân loại rác trong nhân dân…/.

Nguyễn Thế