TMO - Để cải thiện hiệu suất xử lý rác và giảm thiểu ô nhiễm, TP. Huế đang áp dụng những quy định chặt chẽ hơn đối với hoạt động phân loại rác tại nguồn. Các chương trình tuyên truyền, hướng dẫn và giám sát được tăng cường, hướng tới một hệ thống quản lý chất thải bền vững và hiệu quả.

Việc siết chặt phân loại rác tại nguồn đang trở thành yêu cầu cấp thiết đối với TP. Huế trong bối cảnh lượng chất thải sinh hoạt không ngừng tăng. Chính quyền địa phương đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp, từ hoàn thiện hệ thống thùng chứa theo từng nhóm rác đến tăng cường các đội kiểm tra, giám sát tại khu dân cư.

Bên cạnh đó, các tổ chức đoàn thể được huy động vào công tác tuyên truyền để người dân hiểu rõ lợi ích của việc phân loại đúng cách, như giảm chi phí xử lý, hạn chế ô nhiễm và tạo nguồn rác tái chế có giá trị. Một số địa phương còn áp dụng mô hình thu gom theo giờ và phân loại ngay tại điểm tập kết nhằm đảm bảo chất thải được đưa vào đúng quy trình.

Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, năm 2026, thành phố phấn đấu có 100% số phường, xã triển khai phân loại rác tại nguồn. Sở sẽ tập trung xây dựng, hoàn thiện và triển khai có hiệu quả các chính sách pháp luật về bảo vệ môi trường; đổi mới công tác kiểm tra, giám sát việc thực thi pháp luật về môi trường, tập trung vào công tác hậu kiểm, đưa các hoạt động sản xuất có phát sinh nguồn thải vào khuôn khổ bằng phương pháp giám sát chặt đầu ra.

Trước đó, từ năm 2022, Dự án Huế - Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam (DA TVA) đã đồng hành cùng TP. Huế trong việc triển khai chương trình phân loại rác tại nguồn, nhằm từng bước nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày. Thông qua chương trình, người dân được hướng dẫn cách phân loại rác một cách khoa học, hiệu quả.

Dự án không chỉ hỗ trợ về mặt kỹ thuật, lắp đặt hệ thống thùng rác phân loại, mà còn kết hợp với chính quyền địa phương và các đơn vị thu gom để đảm bảo rác được thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải hiệu quả, tránh thất thoát ra môi trường. Đặc biệt, mô hình này còn tạo ra cơ hội phát triển sinh kế cho người làm nghề thu mua ve chai thông qua việc thành lập các tổ hợp tác ve chai công nghệ qua app mGreen; đồng thời thúc đẩy tinh thần, ý thức vì cộng đồng và trách nhiệm với môi trường.

Người dân thu gom rác thải tái chế. (Ảnh: VD).

Lãnh đạo UBND xã Phú Vinh cho biết, để giảm thiểu rác thải nhựa ven biển và đầm phá, UBND xã đã xây dựng và triển khai có hiệu quả một số mô hình tiêu biểu, trong đó có mô hình thu gom, phân loại rác tại nguồn. Mô hình này tập trung vào việc lắp đặt các thùng rác phân loại tại các địa điểm công cộng, các khu dân cư ven biển, đầm phá.

Việc lắp đặt các thùng rác phân loại này giúp tăng hiệu quả tái chế, giảm ô nhiễm môi trường, tiết kiệm chi phí xử lý, nâng cao ý thức cộng đồng, tạo ra sản phẩm có giá trị từ tác thải nhằm cải thiện chất lượng sống của người dân và bảo đảm sự tuân thủ pháp luật. Cụ thể, trên địa bàn UBND xã hiện nay đã lắp đặt 20 bộ thùng phân loại rác tại nguồn ở 20 vị trí tại các điểm công cộng, khu dân cư, bãi tắm cộng đồng, nhà văn hóa thôn.

Đồng thời, tiếp tục khảo sát 27 điểm để bố trí lắp đặt các bộ thùng phân loại rác do DA TVA tài trợ. Ngoài ra, còn có mô hình ủ phân và làm enzym tẩy rửa sinh học từ rác hữu cơ. Mô hình này được DA TVA hỗ trợ tập huấn cho hội phụ nữ và đang được triển khai thí điểm tại 22 hộ gia đình trên địa bàn xã nhằm giảm thiểu chất thải rắn tại địa phương, giúp tiết kiệm chi phí xử lý rác.

Việc xây dựng mô hình còn giúp các hộ gia đình học tập để triển khai tại nhà, cũng như nâng cao kỹ năng phân loại rác tại nguồn, giảm thiểu rác thải nhựa. Để hỗ trợ thành phố triển khai chương trình phân loại chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) tại nguồn trên địa bàn, DA TVA còn cung cấp các khoản hỗ trợ về kỹ thuật và tài chính.

Theo đó, đã có 156 bộ thùng phân loại rác tại các điểm lưu chứa rác sinh hoạt sau phân loại trong giai đoạn I và 139 bộ thùng phân loại cho giai đoạn II; 144 “Ngôi nhà xanh” chứa rác tái chế được trang bị cho các phường, xã; hơn 25.000 bộ túi rác (gồm túi màu cam chứa rác nguy hại, túi lưới chứa rác tái chế và túi màu xám chứa rác thủy tinh) đã được phát để tuyên truyền và hướng dẫn người dân tại các địa phương để phân loại và lưu chứa rác đúng cách tại nhà.

Theo Chi cục Bảo vệ Môi trường (BVMT), từ năm 2024 đến nay, công nghệ xử lý CTRSH tại thành phố chủ yếu là đốt phát điện và chôn lấp, chưa có cơ sở tiếp nhận xử lý đối với chất thải thực phẩm sau khi phân loại, cách thức xử lý được khuyến khích sau phân loại dùng làm thức ăn cho chăn nuôi và ủ phân.

Nhà máy điện rác Phú Sơn ứng dụng công nghệ hiện đại trong xử lý rác thải. (Ảnh: HNN).

Đến thời điểm hiện tại, khối lượng CTRSH phát sinh trên địa bàn thành phố khoảng 720 tấn/ngày, chất thải xử lý đốt tại Nhà máy điện rác Phú Sơn là hơn 194.474 tấn, khối lượng thực hiện chôn lấp tại 7 xã còn lại khoảng 15.497 tấn, rác thu gom từ hoạt động “Ngày Chủ nhật xanh” là 38,96 tấn. Năm 2025, tỷ lệ thu gom, xử lý CTRSH trên toàn thành phố đã đạt khoảng 97%.

Với sự đi vào hoạt động của Nhà máy điện rác Phú Sơn, rác thải các địa phương đã được xử lý bằng công nghệ hiện đại, đáp ứng các yêu cầu về môi trường. Trong năm 2025, CTRSH trên địa bàn vùng Phong Điền cũ cũng được đưa về xử lý tại Nhà máy điện rác Phú Sơn.

Nhìn chung, hạ tầng xử lý rác thải hiện nay đã đáp ứng nhu cầu toàn thành phố. Trên địa bàn thành phố còn DA đầu tư bãi chôn lấp chưa đi vào vận hành. Cụ thể như bãi chôn lấp Phú Sơn thuộc DA Xử lý triệt để ô nhiễm môi trường do rác thải sinh hoạt trên địa bàn thành phố và vùng phụ cận với diện tích 4,992ha, dung tích bãi rác là 200.898m3, hiện trạng DA đã hoàn thành, đang tổ chức nghiệm thu, bàn giao đưa vào sử dụng.

Bãi chôn lấp dự phòng Phú Sơn với diện tích bãi chôn lấp 5,38ha, dung tích bãi rác khoảng 300.000m3. DA đã được UBND thành phố phê duyệt điều chỉnh tại Quyết định số 3036/QĐ-UBND ngày 23/9/2025.

Bên cạnh đó, bãi chôn lấp Hương Bình thuộc DA Xử lý triệt để ô nhiễm môi trường do rác thải sinh hoạt tại các khu vực trọng điểm trên địa bản thành phố với diện tích bãi chôn lấp khoảng 26,5ha, dung tích khoảng 195.000m3...Thời gian qua, Chi cục BVMT cũng đã phối hợp UBND thị xã Phong Điền (cũ) để triển khai DA “Mô hình thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt" cho khoảng 100 hộ gia đình kết hợp xử lý nước thải chợ An Lỗ tại xã Phong Hiền, huyện Phong Điền (nay là phường Phong Thái).

Các đơn vị, địa phương đã hoàn thành việc xây dựng cơ bản và đang thực hiện nghiệm thu lắp đặt thiết bị. Dự kiến cuối năm nay sẽ hoàn thành DA. Theo Chi cục BVMT, dù 10 tháng đầu năm 2025 khối lượng rác thải sinh hoạt tăng so với cùng kỳ, song tỷ lệ chất thải rắn được thu gom, xử lý đạt 97%, đạt chỉ tiêu đề ra. Tỷ lệ chôn lấp đạt 7,4% vượt chỉ tiêu đề ra. Điều đó cho thấy, hạ tầng thu gom, xử lý rác vẫn đáp ứng được yêu cầu.

Việc siết chặt phân loại rác tại nguồn là bước đi quan trọng hướng tới mô hình quản lý chất thải bền vững. Việc đẩy mạnh triển khai các dự án phân loại, xử lý rác tại nguồn giúp TP.Huế thêm sạch, văn minh. Đồng thời, hướng tới bảo vệ môi trường an toàn, bền vững hơn trong bối cảnh đô thị hoá ngày càng gia tăng.

Đức Hùng